Ἱεραποστολή τῆς καρδιᾶς μας...

Τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, 8 Μαρτίου 2009, σέ μιά ἔκτακτη δίωρη ἐκπομπή, ὁ ραδιοφωνικός Σταθμός τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ τή φροντίδα τοῦ Διευθυντῆ κ. Ἀλέξανδρου Κατσιάρα, μετέδωσε μία συζήτηση σχετικά μέ τήν ἐξωτερική Ἱεραποστολή. Τή συζήτηση συντόνισε ὁ κ. Ἀλέξανδρος Καρυώτογλου, Θεολόγος καί ἔλαβαν μέρος ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Ἀλέξανδρος, ὁ Αἰδεσιμ. Πρωτοπρ. π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος καί ὁ κ. Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Θεολόγος.

Τόν κόπο τῆς ἀπομαγνητοφώνησης τῆς ἐκπομπῆς κατέβαλε ἡ συνεργάτης τοῦ Γραφείου Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς Διακόνισσα Μαρία Σπυροπούλου.

Α.Κ.: -Φίλες καί φίλοι, καλημέρα σας. Σήμερα εἶναι Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας καί ξεκινᾶμε στήν Ἐκκλησία μας τήν Ἑβδομάδα Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς. Μέ μεγάλη χαρά συγκεντρωθήκαμε σήμερα, τέσσερεις ἄνθρωποι καί θά θέλαμε νά κουβεντιάσουμε αὐτό τό μεγάλο κεφάλαιο τῆς Ἐκκλησίας μας, πού εἶναι ἡ Ἱεραποστολή. Καί ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι οἱ συνδαιτυμόνες ἐδῶ εἶναι σχετικοί μέ τήν Ἱεραποστολή καί θά συμβάλουν πάρα πολύ σ᾿ ἕνα διάλογο οὐσίας καί μέ ἐντιμότητα καί μέ τό χέρι στήν καρδιά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὁρισμένα πράγματα. Σᾶς καλωσορίζω, καλωσοριζόμαστε ὅλοι στήν ἐκπομπή, κι ἐγώ θά ἤθελα νά σᾶς βάλω στά βαθιά νερά κατ᾿ εὐθείαν. Ξέρετε, πρίν ἀπό 5 χρόνια, ἤμουν στό Σίδνεϋ καί δίδασκα στή Θεολογική Σχολή ἐκεῖ. Καί τήν τελευταία ἡμέρα πού θά ἔφευγα, τήν τελευταία Κυριακή, στήν ἐνορία πού κήρυττα, τόλμησα ἀποχαιρετώντας τό ἐκκλησίασμα, νά ἐκφράσω καί ἕνα παράπονο, ὅτι στά 3 χρόνια πού ἤμουν ἐκεῖ δέν εἶδα οὔτε ἕναν ἰθαγενή, ἀμπορίτζιναλ ὅπως τούς λένε, σέ ὀρθόδοξο ναό. Καί ἔκανα τήν εὐχή, μελλοντικά, νά ὑπάρξει μιά τέτοια περίπτωση. Ὅταν τελείωσε ἡ λειτουργία, ἦρθε ὁ ἱερέας, ὁ ὁποῖος ἦταν αὐστραλογεννημένος ἐξ Ἑλλήνων καταγόμενος, γιά νά μοῦ πεῖ ὅτι δέν ἔπρεπε νά τό πεῖτε αὐτό, κ. Καρυώτογλου, διότι δέν μποροῦμε νά ἀσχολούμαστε μέ ξένους ἀνθρώπους, ἀλλά ὑπηρετοῦμε τό ἑλληνικό στοιχεῖο ἐδῶ. Κι ἔπεσα ἀπό τά σύννεφα! Καί ἀναρωτήθηκα γιά μιά ἀκόμη φορά· «Τί εἶναι, τελικά, ἡ ἱεραποστολή;». Ἀκούω.

Θ.Π.: -Εἶναι τόσο βάναυσο ἐρώτημα...

Α.Κ.: -Μά γι᾿ αὐτό εἶπα ὅτι θά σᾶς βάλω στά βαθιά νερά. Ἀλλά εἶπα ἀπό τήν ἀρχή ὅτι πρέπει νά μιλήσουμε μέ τό χέρι στήν καρδιά, ἀνοιχτά, χωρίς φόβο.

Θ.Π.: -Τό ζήτημα ὅτι χρειάζεται ἀδιάκοπα νά ἐπαναπροσδιορίζουμε τί εἶναι ἡ ἱεραποστολή, δηλαδή ὅτι χρειάζεται ἀδιάκοπα νά μιλᾶμε γιά τά αὐτονόητα, νομίζω δείχνει καί τό μέγεθος μιᾶς κρίσης, στήν ὁποία βρισκόμαστε. Μιᾶς κρίσης ἐκκλησιαστικῆς συνείδησης καί ταυτότητας.

Α.Κ.: -Κι ἐδῶ κρίση;

Θ.Π.: -Κι ἐδῶ κρίση. Κατ᾿ ἐξοχήν ἐδῶ κρίση. Ἐγώ θά ἔλεγα πάρα πολύ σχηματικά, μέ τόν κίνδυνο ὅλα αὐτά νά ἀκουστοῦν βέβαια θεωρητικά, ὅτι ἱεραποστολή εἶναι ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξη τῆς Ἐκκλησίας. Τό νά εἶναι κάτι Ἐκκλησία σημαίνει ὅτι εἶναι ἀποστολή. Ἔχει, δηλαδή, νά προσκαλέσει. Τό γεγονός, δηλαδή, τό νά ὑπάρχει Ἐκκλησία σημαίνει πρόσκληση, σημαίνει ἀντάμωμα δύο πραγματικοτήτων, τοῦ Θεοῦ καί τοῦ κόσμου, σημαίνει διακονία αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ὥστε νά μεταμορφωθεῖ, κάποια στιγμή, σέ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό χονδρικά θά τό ὅριζα ὡς ἱεραποστολή, ἐπιδιώκοντας νά ὑπονοήσω τό ἑξῆς· δέν μποροῦμε, νομίζω, νά ποῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει ὡς μία ὀντότητα αὐτάρκης καί κατόπιν, ἄν εἶναι δραστήρια, κάνει ἱεραποστολή, ἄν δέν εἶναι δέν κάνει, ἀλλά καί πάλι συνεχίζει καί ὑπάρχει -ἔτσι; Ἄν δηλαδή ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι κάτι σάν τή μαγιά, πού ζυμώνει τόν κόσμο, ἄν ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πρόσκληση, τότε σημαίνει ὅτι δέν εἶναι κάτι παρεπόμενο ἀπό τόν ἑαυτό της, ἀλλά εἶναι κατ᾿ ἐξοχήν ὁ ἑαυτός της. Ἄν δηλαδή ἡ Ἐκκλησία δέν λειτουργεῖ ὡς αὐτό τό ἄνοιγμα κι ὡς αὐτή ἡ πρόσκληση, τότε δέν εἶναι μία κλειστή ἤ μία ἀδρανής Ἐκκλησία, κινδυνεύει νά πάψει νά εἶναι Ἐκκλησία, ὁλότελα.

Α.Κ.: -Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἐκεῖ εἶναι καί τό πρόβλημα τῆς σημερινῆς κρίσης στήν Ἐκκλησία; Ἡ Ἐκκλησία ἔχει κρίση ἐξ αἰτίας αὐτοῦ, ὅτι δέν κατανοεῖται;

π.Κ.Σ.: -Ἀλέξανδρε, δέχομαι τόν ὅρο «κρίση», εἶναι πάρα πολύ οὐσιαστικός, ἀλλά νά τονίσω θεολογικά, τουλάχιστον, καί βιβλικά, πώς αὐτή ἡ κρίση ὑπάρχει ἀπό τίς πρῶτες μέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ σύγκρουση –ἄς τό πῶ ἔτσι– σύγκρουση τοῦ Πέτρου καί τοῦ Παύλου, ἀκριβῶς δηλώνει πῶς ξεκινᾶνε. Ξεκινᾶνε ἀπό τούς Ἰουδαίους ἤ ξεκινᾶνε ἀπό τά ἔθνη; Ἄρα, εἶναι ἕνα κρίσιμο γεγονός, πραγματικά προσδιορίζει τήν Ἐκκλησία μας, ἀλλά μή φοβηθοῦμε τή λέξη κρίση, πάντα αὐτό ὑπάρχει καί πάντα ὑπάρχουν ἀντιλήψεις σάν αὐτές πού μᾶς εἴπατε στό Σίδνεϋ, εἶναι ἀνθρώπινες μέν ἀλλά εἶναι ἀκατανόητες γιά τά μέτρα τῆς θεολογίας μας, ὅπου ἐμεῖς διακονοῦμε τίς εἰκόνες τοῦ Θεοῦ, ὅπου καί νά βρεθοῦμε, σεβόμενοι τούς τόπους μας, τίς παραδόσεις μας, ἀλλά δέν μποροῦμε ποτέ νά ὐποτάξουμε ὁποιεσδήποτε φυλές, ὁποιαδήποτε γένη τῶν ἀνθρώπων στίς δικές μας παραδόσεις, ὅσο κι ἄν ἀγαποῦμε τήν Ἑλλάδα -ἄν τήν ἀγαποῦμε, εἶναι ἐρώτημα, δέν τό ἀνοίγω τώρα.

Α.Κ.: -Σεβασμιώτατε Ἐπίσκοπε, ἐπ᾿ αὐτοῦ ἐσεῖς πῶς νιώθετε ἐκεῖ κάτω στή Νιγηρία;

Σεβ.Ν.: -Δέν ἔχω περιθώρια παρά νά συμφωνήσω ἀπόλυτα μέ τόν κ. Παπαθανασίου καί μέ τήν παρατήρηση τοῦ π. Κωνσταντίνου. Εἶναι πάρα πολύ οὐσιαστικό νά γίνουν αὐτοί οἱ ἐπαναπροσδιορισμοί. Ἴσως οἱ περισσότεροι ἀπό ἐμᾶς εἶναι ἀνάγκη νά ξανακαθίσουμε στά θρανία, γιά μιά καινούργια ἀνάγνωση τῆς Βίβλου πού ἴσως, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, νά μπορέσουμε αὐτή τή δεύτερη ἤ τήν τρίτη φορά νά κατανοήσουμε κάποια πράγματα στήν πραγματική τους διάσταση, καί τί ἀκριβῶς σημαίνει καί τί θέλει νά πεῖ. Καί, δεύτερον, νά ἀσχοληθοῦμε λίγο μέ τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιολογία καί τήν παράδοση. Κι ἄν αὐτά τά πράγματα τά εἴχαμε κάνει σωστά, ἤ μποροῦμε τώρα νά κάνουμε αὐτή τήν ἀνάγνωση, νομίζω ὅτι πολλά ἀπό τά θέματα καί τούς προβληματισμούς πού σήμερα ἔχουμε, νομίζω ὅτι αὐτόματα θά εἶχαν λυθεῖ τά θέματα αὐτά καί οἱ προβληματισμοί αὐτοί θά εἶχαν μπεῖ στό περιθώριο, θά εἶχαν ἀρθεῖ. Ὅπως εἶπε κι ὁ Θανάσης, δέν εἶναι δυνατόν νά μιλήσουμε γιά Ἱεραποστολή, ἐξαιρώντας ἀνθρώπους, ὅταν τό ἴδιο τό νόημα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ παρουσίαση, ἡ ἐμφάνιση, ἡ σάρκωση τῆς μιᾶς πραγματικῆς Ἀλήθειας, ὅπως μᾶς ἀποκαλύφθηκε στό ἐδῶ καί τώρα, σέ διάφορους χρόνους καί σέ διάφορους τόπους.

Α.Κ.: -Ἔτυχε ποτέ σ᾿ ὅλο τό διάστημα πού εἶστε στή Νιγηρία καί εἶναι δέκα ὁλόκληρα χρόνια,

Σεβ.Ν.: -Δώδεκα...

Α.Κ.: -Στά δώδεκα, σᾶς ἔτυχε ποτέ νά θέσετε ἀπό μόνος σας τό ἐρώτημα· «τελικά τί δουλειά ἔχω ἐγώ, ἕνας Ἕλληνας, ἐδῶ στή Νιγηρία;».

Σεβ.Ν.: -Μέ τό χέρι στήν καρδιά;

Α.Κ.: -Βέβαια!

Σεβ.Ν.: -Πάρα πολλές φορές. Ἀπό τόν πρῶτο χρόνο τῆς ἐκλογῆς μου καί τῆς ἐγκαταστάσεώς μου στή Νιγηρία ἔνιωσα καί εἶπα· «τί δουλειά ἔχω ἐγώ ἐδῶ;». Καί νἄμαστε εἰλικρινεῖς –ἐάν δέν θέλουμε νά κρυβόμαστε πίσω ἀπό τό δάκτυλό μας– κι ἄν ἐμεῖς δέν τό νιώσουμε, μᾶς κάνουν πάρα πολλές φορές νά τό νιώσουμε οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι, οἱ συνεργάτες μας, μέ τό ὕφος τους, τίς ἐρωτήσεις τους, μέ τήν ἀντίδρασή τους, γιά τό κατά πόσο εἶσαι ἀνοικτός καί δημοκρατικός καί σκέφτεσαι καί ὑπολογίζεις ὅτι δέν εἶσαι ἐσύ ἡ Ἐκκλησία, ὡς Ἐπίσκοπος, κι ὅτι τό λαϊκό στοιχεῖο ἔχει ἕναν ἔντονο λόγο οὐσιαστικώτατο καί ὅπως ἐπίσης κι ὁ ὑπόλοιπος κλῆρος. Δέν εἶσαι αὐθύπαρκτος. Δέν εἶσαι μόνος σου. Δέν κινεῖσαι μόνος σου. Λοιπόν, ἔνιωσα, ὅτι ἄν δέν εἶχα κάνει αὐτό τό ἐρώτημα στόν ἑαυτό μου κι ἄν δέν συνεχίζω νά τό κάνω καθημερινά, μέ σκοπό τήν προσωπική μου, ἄν θέλετε, βελτίωση καί προσαρμογή στόν χῶρο, τότε πολύ φοβᾶμαι ὅτι θά σοῦ θέσουν τό ἐρώτημα οἱ ἴδιοι οἱ συνεργάτες σου.

Α.Κ.: -Ὁπότε, μετά μπαίνει τό μαχαίρι στό κόκκαλο.

Σεβ.Ν.: -Μπαίνει τό μαχαίρι στό κόκκαλο. Καί νομίζω ὅτι θά εἶναι πάντοτε εὐχῆς ἔργον, νά μπορεῖ μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, κανείς νά ἀνοίγει τά μάτια του κι ἔτσι τά αἰσθητήριά του νἆναι κάπως γυμνά, νά ἀντιλαμβάνεται ἐγκαίρως κάποια πράγματα. Γιατί, ὅταν πλέον στά θέσουν συνεργάτες σου, νομίζω ὅτι πλέον καί οἱ σχέσεις καί ἡ παρουσία σου καί ἡ πορεία σου μπαίνουν σ᾿ ἕνα ἄλλο ἐπίπεδο, ὄχι τόσο καλό.

* * *

Α.Κ.: -Αὐτό μέ πάει σ᾿ ἕνα ἄλλο θέμα. Μιλᾶμε ἐδῶ γιά τήν Ἱεραποστολή, ἀλλά μέ κάποιες παραστάσεις, πού ἔχουμε φτιάξει ἐμεῖς ἐδῶ.

Θ.Π.: -Ἐξωτικές, ἴσως.

Α.Κ.: -Ἐξωτικές. Ὅταν πηγαίνει τώρα ὁ Ἐπίσκοπος ἐκεῖ ἀπό ἐδῶ, πιστεύω ὅτι θά ἦταν πολύ μεγάλο τό τρακάρισμα πού πάθατε μέσα σας. Βρεθήκατε σέ μιά ἄλλη πραγματικότητα.

Σεβ.Ν.: -Τελείως. Γιατί ἐγώ ὑπηρέτησα ὅλα τά προηγούμενα χρόνια στή Νότιο Ἀφρική καί ἦταν καθαρά ἑλληνικές κοινότητες. Γιά μένα ἦταν ἕνα πολιτιστικό σόκ ἡ ἐκλογή μου καί ἡ ἐγκατάστασή μου στή Νιγηρία, ὅπως πιστεύω ὅτι καί γιά τούς περισσότερους. Πέρασα...

Θ.Π.: -Καί εἰδικά στήν περίπτωση τῆς Νιγηρίας, ἡ ὁποία εἶναι πιθανότατα ἀπό τίς σκληρότερες περιοχές, λόγω τῶν συγκυριῶν πολιτικῶν, οἰκονομικῶν, πολεμικῶν, κοινωνικῶν.

Σεβ.Ν.: -Ναί, ὁπωσδήποτε, αὐτά πού πέρασα ἦταν ἕνα φοβερά μεγάλο σόκ. Ἀλλά νομίζω ὅτι τό ἴδιο συμβαίνει μέ τούς περισσότερους ἀπό μᾶς. Στό τέλος, ἴσως θά πρέπει πολύ ἁπλά καί συγχωρέστε μου αὐτό πού θά πῶ –νά εὐχαριστῶ τόν Θεό καθημερινά διότι δεδομένων τῶν συνθηκῶν– οἱ προσωπικές μου ἀνατροπές τῶν ἀσφαλειῶν, μέσα στίς ὁποῖες γεννήθηκα καί μεγάλωσα, πραγματοποιήθηκαν μέσα στό πρῶτο τρίμηνο, μετά τήν ἐγκατάστασή μου στή Νιγηρία. Ὅταν ἔφθασα ἐκεῖ, βλέποντας τήν πόλη τοῦ Λάγκος, τήν κατάσταση τῶν ἐνοριῶν, τά φοβερά τους προβλήματα, τήν ἔλλειψη κατήχησης κ.λπ., κ.λπ. ὅλων αὐτῶν οἱ ὁποῖοι ἐκαλοῦντο ὀρθόδοξοι, εἶπα ὅτι ἄν εἶναι κανείς ἔντιμος μέ τόν ἑαυτό του καί μέ τόν Θεό –κι ἄν δέν θέλει νἆναι μέ τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία, τουλάχιστον μέ τόν ἑαυτόν του– ἔχει δύο ἐπιλογές· Ἤ ἀποδέχεσαι ὅτι αὐτή εἶναι ἡ κατάσταση, ἑπομένως παύεις νά ὑπάρχεις καί νά λειτουργεῖς ὡς πρόσωπο καί –συγχωρέστε με πού θά τό πῶ– ὡς Ἕλληνας. Ἑπομένως νιώθεις ὅτι ἐκείνη τή στιγμή ἀναγεννᾶσαι κι ὅτι μέσα στό ἲΝΑ σου ἔχεις χρωματοσώματα νιγηριάνικα, ζαϊρινά, ἰαπωνέζικα, γιατί ὅπως εἶπα, νομίζω πώς αὐτό συμβαίνει, ἤ θἄπρεπε νά συμβαίνει, μέ τούς περισσότερους ἀδελφούς ὅλων τῶν βαθμῶν κληρικούς, πού βρίσκονται σέ ἀνάλογες συνθῆκες. Ἤ κανείς, στήν προσπάθεια του νά φανεῖ ἔντιμος μέ τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί τόν ἑαυτόν του, παραιτεῖται καί φεύγει. Ἀκριβῶς γιατί πιστεύω ὅτι, ἄν ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, σ᾿ ὅποιον βαθμό καί νἄμαστε, ἕνας ἁπλός μοναχός (πού κατεβαίνει) μέ καλή διάθεση, ἕνας κληρικός ἔγγαμος, ἄγαμος, ἕνας ἐπίσκοπος, ἕνας θεολόγος λαϊκός, μιά μοναχή, ἕνας ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος, ἄν δέν κάνει αὐτή τήν ἐπιλογή, ἄν δέν εἶναι ἕτοιμος νά περάσει ἄμεσα αὐτή τήν πραγματικά, θά ἔλεγα, ἐπώδυνη διαδικασία τῆς προσωπικῆς του μετάλλαξης –ἄν μπορῶ νά τό πῶ αὐτό χωρίς νά κινδυνεύω– τότε θά χρειαστεῖ νά μιλήσουμε γιά ζημιά, νά μιλήσουμε γιά λάθος πορεῖες καί γιά λάθος ἐπιλογή. Σκληρός ὁ λόγος. Ἀλλά ὁπωσδήποτε, σέ κάποιο ἔστω βαθμό, θά πρέπει νά γίνει ἡ μετάλλαξη. Θά πρέπει νά σκεφθεῖ κανείς, ὅτι στόν τόπο πού βρίσκεται, εἴτε λέγεται Ἀλάσκα, εἴτε λέγεται Ἰαπωνία, εἴτε λέγεται Νιγηρία, εἴτε λέγεται Ἰνδονησία, ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο, ὅτι παύει νά εἶναι Ἕλληνας.

π.Κ.Σ.: -Ἐπειδή τό ἐρώτημα, πού τέθηκε στόν Σεβασμιώτατο εἶναι ἀφετηριακό καί προκλητικό καί πολλές φορές ἀκατανόητο, –τό ἐρώτημα ἦταν «πῶς νιώσατε, ὅταν πήγατε ἐκεῖ, στή Νιγηρία;»– νά κάνω, ἄν θέλετε, πιό προκλητικό τό ἐρώτημα, νά τό κάνω ἐπικίνδυνο. Γιατί ὁ Σεβασμιώτατος πῆγε νά κάνει ἱεραποστολή σέ μιά ἄλλη χώρα καί τόν ρωτᾶμε πῶς ἔνιωσε. Νά τό θέσω ἀνάποδα; «Πῶς νιώθω ἐγώ ὡς κληρικός κι ἐσεῖς οἱ λαϊκοί ὡς πιστοί Ὀρθόδοξοι, στήν Ἑλλάδα;»

Α.Κ.: -Αὐτό θά σᾶς ρωτοῦσα ἀμέσως μετά. Γιά πεῖτε μας.

π.Κ.Σ.: -Ἄν σταθοῦμε μόνο στήν πρόκληση αὐτή, πού ἔζησε ὁ Σεβασμιώτατος, τότε κάνουμε τήν ἱεραποστολή «ἐξωτερική» –λάθος ὅρος, βέβαια– καί «ἐξωτική».

Ρωτάω, λοιπόν· «Πῶς νιώθω τήν ἱεραποστολή στήν Ἑλλάδα;»

Θά πεῖτε , «μά ἐδῶ...». Τί θά πεῖ «ἐδῶ»; Ἡ Ἑλλάδα ἤδη σήμερα εἶναι μιά πρόκληση ἱεραποστολική. Ὅλοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, πού περνᾶνε ἀπό τά μονοπάτια τῆς γῆς καί τά σταυροδρόμια τῆς γῆς, εἶναι πρόκληση γιά μᾶς. Τί δουλειά ἔχω στήν Ἑλλάδα, ἄν δέν μπορῶ νά κάνω τήν καρδιακή ἐκφραστική κίνηση πρός τόν ἄλλον; Τί δουλειά ἔχω ἐδῶ πέρα; Γιά νά κάνω σκάνδαλα, νά κοροϊδεύω, νά παίζω, νά παίρνω μισθούς, νά παίρνω ἀξιώματα, νά κάνω ὁτιδήποτε κάνω καί ἡ Ἑλλάδα νά πονάει; Εἶναι καίριο ἐρώτημα. Καί διερωτῶμαι κάθε μέρα, ἐγώ κι ὅλοι οἱ πιστοί· «Τί δουλειά ἔχω στήν Ἑλλάδα;». Αὐτό εἶναι τό καίριο ἐρώτημα, πού προεκτείνει πιά κι ἀνοίγει τόν δρόμο τῆς ἱεραποστολῆς –τοῦ συμβατικοῦ ὅρου– σ᾿ ἄλλα δεδομένα πιά.

Α.Κ.: -Ἔτσι, δέν ὑπάρχει καμιά διαφορά.

π.Κ.Σ.: -Καμιά διαφορά.

Σεβ.Ν.: -Θά συμφωνήσω μαζί σας. Εἴτε μιλᾶμε γιά Ἑλλάδα, πού ὑποτίθεται ὅτι εἶναι –ὑποτίθεται στά μυαλά ὁρισμένων– ὅτι εἶναι καθαρά Ὀρθόδοξος χῶρος, ἀγνοώντας τή σημερινή πραγματικότητα, εἴτε μιλᾶμε γιά Νιγηρία, εἴτε μιλᾶμε γιά Ἰαπωνία, εἶναι τό ἴδιο πράγμα, εἶναι Ἐκκλησία. Ἑπομένως, θά συμφωνήσω μέ τόν π. Κωνσταντίνο. Αὐτό εἶναι τό ἐρώτημα, πού ἀπευθύνεται σ᾿ ἐμένα κι ἀπευθύνεται στόν καθέναν.

Θ.Π.: -Στήν πραγματικότητα, δηλαδή, γυρίζουμε στό κεντρικό κριτήριο, ὅτι γιά νά δοῦμε, ἄς ποῦμε, τί διαστάσεις ἔχει ἡ ἱεραποστολή, ποῦ ἀσκεῖται, ποῦ χρειάζεται ν᾿ ἀσκεῖται. Καί καταλήγουμε ἔτσι σ᾿ αὐτό τό πρῶτο βῆμα, ὅτι εἶναι παντοῦ καί πάντα καί πρός κάθε κατεύθυνση. Οὐσιαστικά πάλι μπαίνει τό βασικό ἐκκλησιολογικό ἐρώτημα, ἡ σύνδεση τῆς ἱεραποστολῆς μέ τήν ἴδια τή φύση τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή, ὅπου ὑπάρχει, ὅπου συγκροτεῖται Ἐκκλησία, συγκροτεῖται αὐτό τό πείραμα τῆς πρόσκλησης καί τῆς συνάντησης μέ τόν κόσμο. Σκεφτόμουνα, ὅμως, τό ἑξῆς καθώς ἀκούγαμε αὐτά τά ἐνδιαφέροντα πράγματα προηγουμένως. Δέν χρειάζεται καί κάτι ἄλλο, μιά πολύ βασική προϋπόθεση, ὅταν πᾶς νά ἀνταμώσεις τόν ἄλλον; Ὅπου κι ἄν πᾶς νά τόν ἀνταμώσεις, ἔτσι; Εἴτε σέ χώρα μακρινή, πού μᾶς φαίνεται ἐξωτική, εἴτε σέ κοντινή περιοχή κ.λπ. Τί προϋπόθεση χρειάζεται, ὥστε νά μπορέσω νά χαμηλώσω τή δική μου, μερικές φορές, ἀλαζονική αὐτοπεποίθηση καί ν᾿ ἀκούσω τί ἔχει νά μοῦ ἀποκαλύψει ὁ Θεός, μέσω αὐτοῦ πού συναντάω καί μέσω αὐτοῦ πού πάω νά εὐαγγελισθῶ; Δηλαδή, πῶς ἐξηγοῦμε τό φαινόμενο, θά τό ἔχετε φαντάζομαι συναντήσει, νά ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι ἔχουν πάει μία καί δύο καί τρεῖς καί τέσσερεις καί δέκα φορές, ἄς ποῦμε στήν Ἀφρική, καί νά ἔχουν μείνει ἐκεῖ καί μεγάλα διαστήματα καί νά μήν ἔχουν δεῖ ἀπολύτως τίποτα. Καί νά μήν ἔχουν νά μεταφέρουν καμία φωνή Ἀφρικανοῦ ποτέ. Δηλαδή αὐτή τή στιγμή, ἄν λέγαμε ἡ ἑλλαδική Ἐκκλησία τί ἔχει ὑπ᾿ ὄψη της ἀπό πλευρᾶς τῆς φωνῆς τοῦ Ἀφρικανοῦ; Σέ τί ἔχουμε ἐμπλουτίσει τή δική μας ἐκκλησιαστική ἐμπειρία ἀπό τή φωνή αὐτῶν τῶν νεαρῶν Ἐκκλησιῶν καί κυρίως τοῦ ἴδιου τοῦ Ἀφρικανοῦ;

Α.Κ.: -Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό.

Σεβ.Ν.: -Θέτετε τό ἐρώτημα τί ἔχει ἀποκομίσει ἡ ἑλλαδική Ἐκκλησία. Νά γίνω κι ἐγώ λίγο προκλητικός, ἀφοῦ εἴπαμε ὅτι μιλᾶμε μέ τό χέρι στήν καρδιά; Γιά ρωτῆστε με, τί ἔχει ἀποκομίσει ἡ κατ᾿ Ἀλεξάνδρεια Ἐκκλησία; Πόσο ἔχει ἀκουμπήσει τούς Ἀφρικανούς; Δέν μπορῶ νά σᾶς ἀπαντήσω. Θά σᾶς πῶ ὅτι δέν μπορῶ νά σᾶς ἀπαντήσω. Εἴπαμε, ἄς εἴμαστε εἰλικρινεῖς. Κι ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι αὐτό τό ἐρώτημα, πού τέθηκε γιά τήν ἑλλαδική Ἐκκλησία, ἰσχύει καί γιά μᾶς.

Α.Κ.: -Μετά ἀπό ὅσα εἴπαμε ὡς τώρα γιά τήν ἔννοια τῆς ἱεραποστολῆς, πού δέν ἔχει τόν χαρακτήρα τόν δυτικότροπο, «ἐσωτερική-ἐξωτερική», ἀλλά εἶναι γενικά ἡ προσπάθεια τῆς Ἐκκλησίας, νά κάνει λόγο γιά τόν Χριστό, γιά τήν Ἐκκλησία, γιά τό τί εἴμαστε, γιά νά μπορέσουμε νά δεῖ ὁ ἕνας τό πρόσωπο τοῦ ἄλλου, δέν ξέρω ἄν θἄθελε νά μᾶς μιλήσει γι᾿ αὐτήν ὁ π. Κωνσταντίνος πού, ὅπως γνωρίζω, ἔχει ἀρκετή σχετική ἐμπειρία ἀπ᾿ τήν ἐνορία του.

π.Κ.Σ.: -Στεκόμενος πάντοτε στό γεγονός ὅτι μιλᾶμε γιά τήν ἱεραποστολή γενικότερα καί πῶς εἴμαστε ἐδῶ στήν Ἑλλάδα. Εἶμαι 27 χρόνια κληρικός. Ποτέ σ᾿ αὐτά τά χρόνια δέν ἔμεινα χωρίς ὁμάδες κατηχουμένων. Πολυποικίλων ἐθνικοτήτων, ἀπ᾿ ὅπου δέν φαντάζεσθε. Μέ ἐκπλήξεις τρομερές. Ἀνέλπιστες. Καί μέ συνεχιζόμενο ἐνδιαφέρον. Καί φυσικά, ἐπειδή πρέπει νά κάνουμε σωστή δουλειά, κάνουμε κατηχήσεις μακροχρόνιες. Δέν βιάζομαι ποτέ. Καί νιώθω ὅτι ἡ πρόκληση αὐτή ὑπάρχει κάθε μέρα μπροστά μας. Καί λέω -Κοίταξε ἐδῶ, οἱ Πακιστανοί, οἱ Ἰνδοί, ὅλοι αὐτοί, ὅλα τά ἔθνη πού θαλασσοτσακίζονται στό Αἰγαῖο γιά νά περάσουν στήν Ἑλλάδα, περνᾶνε γιά λόγους οἰκονομικούς, τούς θεωροῦμε μετανάστες, ὑπάρχουν ὁρισμένες νομοθεσίες, ἀλλά γιά μᾶς εἶναι εὐλογία. Μιά ἐκρηκτική εὐλογία. Καί πρέπει νά τήν ἀξιοποιήσουμε. Πέρα ἀπό τόν πόνο, πέρα ἀπό τήν τραγωδία καί πέρα ἀπό τό χρέος. Αὐτός, ὁ ξένος, γιά νά ἔρθει ἐδῶ, νά θαλασσοπνιγεῖ γιά νά μπεῖ ἐδῶ πέρα μέσα γιά ἕνα κομμάτι ψωμί, τό ὁποῖο τοῦ τό φάγαμε ἐμεῖς οἱ Εὐρωπαῖοι. Τώρα εἶναι ἐδῶ πέρα. Καί κοιτάξτε, ἡ Ἑλλάδα πάντα ἦταν φτωχή χώρα. Ἀλλά ἐπειδή μετέχει σέ συνολικές μαζικές μονάδες πιά, στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, μετέχει σ᾿ αὐτό τό χρέος τῆς κλεψιᾶς, πού ἔγινε στήν Ἀφρική, στήν Ἀσία. Ἔτσι, λοιπόν, οὔτε νά γκρινιάζουμε, οὔτε νά φωνάζουμε. Κι αὐτό τό χρέος ἐμεῖς πρέπει νά τό πληρώσουμε ὡς Ὀρθόδοξοι, δείχνοντας τό ἐνδιαφέρον πού πρέπει, ἄν οἱ ἴδιοι οἱ ξένοι κάπου μᾶς ἀκουμπήσουν. Γιά μᾶς δέν εἶναι ξένοι. Εἶναι τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας μας, εἰδάλλως «τήν ἐπισκοπήν αὐτοῦ λάβει ἕτερος», μπορεῖ νἆναι ἡ Ἀφρική, τό Ἀφγανιστάν. Μᾶς ζητοῦν συνέχεια νά στείλουμε στρατό στό Ἀφγανιστάν. Τί δουλειά ἔχουμε ἐκεῖ ἐμεῖς; Ἡ δουλειά μας εἶναι στό Ἀφγανιστάν, γιά ἄλλο λόγο, ὅμως.

Σεβ.Ν.: -Ἤθελα νά κάνω μιά παρατήρηση σ᾿ αὐτά πού εἶπε ὁ π. Κωνσταντίνος. Συμφωνῶ ἀπόλυτα ὅτι πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά δεχθοῦμε, ὅπως εἴπατε, αὐτούς τούς ἀνθρώπους ὅλους, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται καί εἴπατε, ἐάν μᾶς ἀκουμπᾶνε. Ἐγώ θέλω νά πῶ τό ἑξῆς· Στίς χῶρες ὅπως ἡ Ἑλλάδα, χῶρες πού εἶναι χῶρες ὑποδοχῆς μεταναστῶν, στήν Ἑλλάδα πού καί λόγω γεωγραφικῆς θέσης δέχεται, ὅπως εἴπατε σωστά, αὐτά τά κύματα, ἤθελα νά τονίσω τήν ὑποχρέωση τῆς Ἐκκλησίας νά σταθεῖ σ᾿ αὐτούς κι ἄν ἀκόμα δέν ἐπιθυμοῦν νά γίνουν ὀρθόδοξοι. Νά σεβαστεῖ τήν ταυτότητά τους καί τήν ἰδιαιτερότητά τους. Νά σεβαστεῖ ὅτι ὁ ἕνας εἶναι μουσουλμάνος, νά σεβαστεῖ ἄν ὁ ἄλλος εἶναι ἰνδουιστής. Καί νά δείξει τήν ἴδια ἀγάπη. Φαντάζομαι ὅτι, ὄχι φαντάζομαι, εἶμαι πεπεισμένος, ὅτι συμφωνεῖτε μαζί μου.

π.Κ.Σ.: -Τήν πείνα του, τή δίψα του, τόν πόνο του θά τήν καλύψουμε μέ μιά ἱεραποστολική διάθεση; Ἐκεῖ θά σταθοῦμε μ᾿ ἀγάπη, νἆναι δική του ἐλευθερία, πρέπει νά τό ζητήσει.

Σεβ.Ν.: -Βεβαίως.

π.Κ.Σ.: -Καί νά σᾶς πῶ κάτι; Νά παρακαλέσει νά γίνει ὀρθόδοξος, τόσο προκλητικά.

* * *

Α.Κ.: -Θανάση, κάτι σκέφτεσαι, κάτι ἤθελες νά πεῖς πάνω σ᾿ αὐτά πού εἶπε ὁ π. Κωνσταντίνος.

Θ.Π.: -Κινδυνεύουμε νά γίνουμε μιά παρέα ὁμονοούντων. Πόσο σημαντικό εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος προηγουμένως, δηλαδή ἀκόμα καί ἡ στάση ἀλληλεγγύης εἶναι μιά στάση φανέρωσης τοῦ τί σημαίνει ἡ πίστη σ᾿ ἕναν Τριαδικό Θεό, ἡ πίστη σ᾿ ἕνα Θεό, ὁ ὁποῖος γίνεται ἄνθρωπος καί θυσιάζεται γιά τούς ἀνθρώπους, ἔτσι δηλαδή ὅλα, κάθε στάση ἀνοίγματος πρός τόν ἄλλον, ἀκόμα σεβασμός τοῦ ἄλλου, ἀκόμα καί σεβασμός τῆς ἄρνησης τοῦ ἄλλου ἤ τῆς ταυτότητας τοῦ ἄλλου εἶναι φανέρωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ γεγονότος.

Α.Κ.: -Μά αὐτό εἶναι ἡ Ἐκκλησία, αὐτός εἶναι ὁ Τριαδικός Θεός. Τό κατεξοχήν Ὄν τῆς Ἐλευθερίας, πού σέβεται τήν ἐλευθερία...

Σεβ.Ν.: -Καί πιάνετε τώρα μ᾿ αὐτά πού εἶπε ὁ Θανάσης κι ὁ π. Κωνσταντίνος, μπαίνετε σέ βαθιά νερά. Γιατί θά μποροῦσε κανείς νά πεῖ, ὡραῖα, αὐτό ἔτσι πρέπει νά εἶναι. Αὐτό πρέπει νά γίνεται. Τί γίνεται, ὅμως, σήμερα;

Θ.Π.: -Τί γίνεται σήμερα;

Σεβ.Ν.: -Τί γίνεται σήμερα στόν χῶρο –νά χρησιμοποιήσουμε τούς συμβατικούς ὅρους– στόν χῶρο τῆς Ἱεραποστολῆς.

π.Κ.Σ.: -Νά βάλω μιά ταμπέλα; Μιά ταμπέλα νά βάλω;

Σεβ.Ν.: -Βάλτε.

π.Κ.Σ.: -Αὐτό πού γίνεται θά τό πῶ μέ μιά πρόταση τί γίνεται· Greek Orthodox Church!

Α.Κ.: -Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημά μας.

π.Κ.Σ.: -Ἑλληνική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τί τραγωδία εἶναι αὐτό!

Σεβ.Ν.: -Ἐκεῖ ἤθελα νά καταλήξω.

Α.Κ.: -Ὑπάρχει αὐτό τό πράγμα στή Νιγηρία;

Σεβ.Ν.: -Δέν θἄθελα νά ἀναφερθοῦμε σέ συγκεκριμένους χώρους, ἄν ὑπάρχει ἤ δέν ὑπάρχει.

Α.Κ.: -Γιατί στήν Αὐστραλία αὐτό γινότανε.

Σεβ.Ν.: -Ναί, εἶναι τελείως διαφορετικά τά πράγματα. Νά μέ ρωτήσετε ἄν ὑπάρχει αὐτό στήν Ἀφρική, νά μπορέσω νά σᾶς πῶ. Νά μέ ρωτήσετε ἄν ὑπάρχει στήν Ἀσία, δέν θά μπορέσω νά σᾶς πῶ μέ βεβαιότητα.

Α.Κ.: -Στήν Ἀφρική γίνεται;

Σεβ.Ν.: -Φοβᾶμαι, ναί. Φοβᾶμαι, ναί. Καί εἶναι τραγικό! Εἶναι τραγικό. Ἀλλά τό θέμα εἶναι ὅτι...

π.Κ.Σ.: -Σίγουρο. Ὄχι φοβᾶστε. Σίγουρο ναί! Σίγουρο.

Σεβ.Ν.: -Ἐντάξει. Σίγουρα γίνεται. Ὁρίστε. Νά συμφωνήσω μέ τόν π. Κωνσταντίνο, ὄχι φοβᾶμαι.

Α.Κ.: -Ὁπότε, Θανάση, ρίξαμε τή βόμβα τώρα.

π.Κ.Σ.: -Θανάση, δέν χρειάζεται νά μαλώνουμε, οὔτε νά ὁμονοοῦμε. Λέμε ἀλήθειες καί πετᾶμε βομβές. Πειράζει;

Θ.Π.: -Ξέρετε, ἀναρωτιέμαι μήπως τό νά χαρακτηρίζουμε οἱ ἴδιοι ἐμεῖς τά λόγια μας ὡς βόμβες εἶναι, μήπως δείχνει ὅτι –ξέρω ἐγώ– ἔχουμε τήν αἴσθηση ὅτι λέμε κάτι φοβερό καί σημαντικό. Ἡ τραγωδία μας εἶναι αὐτή, ὅτι λέμε τό αὐτονόητο καί ἀκούγεται σάν κάτι τό τρομοκρατικό. Δηλαδή, χρειάζεται πάλι νά ἐπιχειρηματολογεῖ κανείς ἀδιάκοπα –ἄς τό ποῦμε– γιά τό τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί ὅτι δέν μπορεῖ νά κλειστεῖ μέσα στά ὅρια ἑνός μόνο πολιτισμοῦ κι ἑνός μόνο ἔθνους κ.λπ., ἀλλά ἀδιάκοπα αὐτά πού βλέπουμε σέ τυπωμένο καί σέ προφορικό λόγο εἶναι ὁ ἀντίποδας αὐτῶν τῶν πραγμάτων πού προσπαθοῦμε νά ψελλίσουμε ἐδῶ. Ἔτσι; Εἶναι ἡ καύχηση, γιά παράδειγμα, ὅτι ἐκεῖ πού πᾶμε, δίνουμε Χριστό κι Ἑλλάδα, διότι αὐτά τά δύο πράγματα εἶναι ὄψεις τοῦ ἴδιου νομίσματος κ.λπ., κ.λπ. Ἡ θεολογία ἡ ὁποία παράγεται αὐτή τή στιγμή εἶναι αὐτή.

Α.Κ.: -Νά πάω λίγο πιό πέρα. Ἔχεις πάει στή Νιγηρία, Θανάση.

Σεβ.Ν.: -Καί σ᾿ ἄλλες χῶρες τῆς Ἀφρικῆς.

Α.Κ.: -Καί σ᾿ ἄλλες χῶρες. Ἄρα κουβάλησες λίγο μέσα σου τόν ρόλο τοῦ ἱεραποστόλου.

Θ.Π.: -Πολύ μεγάλη κουβέντα νά τήν πεῖ κανείς.

Α.Κ.: -Πάρα πολύ μεγάλη κουβέντα.

Θ.Π.: -῏Ηταν μιά εὐκαιρία νά δεῖ κανείς μερικά πράγματα.

Α.Κ.: -Ἀλλά, ὡστόσο, μπορεῖς νά μᾶς πεῖς δυό λόγια γύρω ἀπό τό ποιά ἦταν ἡ ψυχολογία σου, ὅταν πῆγες κάτω; Ἡ αἴσθηση πού εἶχες. Καί τό πᾶμε μετά θεωρητικά, ποιά εἶναι ἡ ψυχολογία τοῦ ἱεραποστόλου;

Θ.Π.: -Ἐγώ εἶμαι πλέον πεπεισμένος ὅτι δέν ὑπάρχει ψυχολογία τοῦ ἱεραποστόλου, ὑπάρχουν ψυχολογίες τῶν ἱεραποστόλων. Δηλαδή, οἱ θεολογικές προδιαγραφές πού ἔχει κανείς ἤ ἄν εἶναι διατεθειμένος –αὐτό προσπάθησα νά πῶ προηγουμένως– νά χαμηλώσει τό λευκό εὐρωπαϊκό μεγαλεῖο του γιά νά ἀκούσει κ.λπ. αὐτά τά πράγματα, νομίζω εἶναι καταλυτικά. Δηλαδή, τό θέμα δέν εἶναι ἄν κανείς πηγαίνει ἐντελῶς ἕτοιμος. Τό θέμα δέν εἶναι ἄν πηγαίνει ἤδη σοφός. Τό θέμα εἶναι κατά πόσο ἀφήνει τόν ἑαυτό του ἀνοιχτό σ᾿ ἕναν προβληματισμό, ἔτσι, σέ ἐνδεχόμενα πού μπορεῖ νά τοῦ προκύψουν ἐκεῖ ἤ ἄν πολύ συχνά συμβαίνει κι αὐτό– πάει κανείς ἤ μᾶλλον φύγει ἀπό ἐκεῖ ὅπως πῆγε. Αὐτό τό ὁποῖο ἐγώ νομίζω ὅτι ἔνιωσα, ἦταν ἀφενός ἕνα ξάφνιασμα σέ τρεῖς ἀφρικανικές χῶρες, πού ἔχω βρεθεῖ γιά σύντομα χρονικά διαστήματα, εἶναι ἡ αἴσθηση, πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα, ὅτι ἡ Ἀφρική ἀποτελεῖ ἄλλον πλανήτη, εἶναι διαφορετικά ἀπό ἄλλες περιοχές τοῦ πλανήτη, πού μπορεῖ νἄχουν διαφορές κι εἶναι πραγματικά σάν ἄλλος πλανήτης. Καί τό δεύτερο, ἄν τυχόν, ἄν τυχόν ἔχει ὑπάρξει κάποιο κέρδος ἀπ᾿ τίς ἐπισκέψεις, ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι δέν εἶναι πράγματα, πού εἶπα ἐγώ ἐκεῖ ἤ σέ κάποιες περιοχές, σέ κάποια σεμινάρια, πού ἔκανα κάποια μαθήματα κ.λπ., ἀλλά αὐτό τό ὁποῖο ἄκουσα ἀπό τούς Ἀφρικανούς. Δηλαδή, ἐκεῖ πέρα μπορεῖ νά δεῖ κανείς ἄν ὑπάρχει μία δυναμική, ἡ ὁποία μπορεῖ νά φρεσκάρει τήν παγκόσμια Ὀρθοδοξία, ἄν ὑπάρχει αὐτό περίπου πού περιγράφει στά τελευταῖα της κεφάλαια ἡ ἀποκάλυψη, δηλαδή ἡ εἴσοδος τῶν ἐθνῶν μέ τόν πλοῦτο τους μέσα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἤ ἄν τυχόν ἔχουμε μερικές φορές κακέκτυπα δικῶν μας συμπεριφορῶν, ἄν ἔχουμε ἀπό τούς ἀνθρώπους ἐκεῖ μία τάση, ἄς τό ποῦμε, κολακείας τοῦ εὐεργέτη, αὐτοῦ πού πάει καί μπορεῖ νά ἔχει δώσει ἄλλα πράγματα ἤ κατά πόσον ἕναν μιμητισμό, ὁ ὁποῖος ἐπαναλαμβάνει ἑλληνικά καί βυζαντινά μοντέλα, ἐκεῖ πού δέν θά ἔπρεπε νά ὑπάρχουν, δηλαδή μέ λίγα λόγια, ἄν αὐτή τή στιγμή, ἄν μπορέσει κανείς νά σπάσει τήν κρούστα τῆς, ἄς τό ποῦμε, τῆς εὐγένειας πρός τόν ἐπισκέπτη, τῆς εὐγένειας πρός τόν φιλοξενούμενο, ἄν σπάσει αὐτή ἡ κρούστα καί ἀκουστοῦν οἱ φωνές τῶν οἰκοδεσποτῶν, τῶν Ἀφρικανῶν, ἐκεῖ νομίζω ὅτι θά βγοῦνε σημαντικά πράγματα καί θά βάλουμε τό ἐρωτηματικό, ἄν αὐτή τή στιγμή ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία σαρκώνεται σέ διάφορα τέτοια μέρη, ἄν εἶναι ὄντως σαρκωμένη, διότι γιά νά εἶναι σαρκωμένη στήν Ἀφρική, θά πρέπει νά ἔχει ἀφρικανική σάρκα. Ἄν δέν ἔχει ἀφρικανική σάρκα κι ἔχει, γιά παράδειγμα ἑλληνική σάρκα, εἴδατε, γυρνᾶμε συνέχεια σ᾿ αὐτά· τότε εἶναι κάτι σάν μετενσάρκωση, ὄχι ὅμως σάρκωση. Ἀλλά ἡ Ἐκκλησία σάρκωση δέχεται.

Α.Κ.: -Καί σ᾿ αὐτή τήν ψυχολογία πού περιγράφεις, αὐτήν τήν ψυχολογία, ὑπῆρχε ὁ κίνδυνος νά τήν ἰσοπεδώνει ἡ παρουσία ἑνός Ἐπισκόπου;

Θ.Π.: -Φυσικά.

Α.Κ.: -Τό ἔνιωσες αὐτό στό πετσί σου;

Θ.Π.: -Ὁ κίνδυνος αὐτός πάντα ὑπάρχει. Στή συγκεκριμένη περίπτωση, τό λέω εὐθαρσῶς πώς ὄχι, γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀνοιχτότητα σ᾿ ὅλον αὐτόν τόν προβληματισμόν. Ἀλλά σαφῶς, οἱ περιπτώσεις κατά τή γνώμη μου διαφέρουν ἰλιγγιωδῶς, ὅπως καί μεταξύ γενικά τῶν ἀνθρώπων, πού συζητοῦν γι᾿ αὐτά τά πράγματα, τῶν ἀνθρώπων πού πηγαίνουν σέ τέτοιες καταστάσεις. Κυρίως, κυρίως νομίζω ὅτι τό μεγάλο πρόβλημα εἶναι ἡ ἀλαζονεία, ἡ ἀλαζονεία τοῦ διαβασμένου, ἡ ἀλαζονεία αὐτοῦ πού κουβαλάει μία παράδοση 2.000 ἐτῶν ἀπάνω του, ἑνός πολιτισμοῦ δηλαδή, κυρίως ἡ ἀλαζονεία –προσέξτε– ὄχι πού ἁπλῶς δέν μᾶς ἀφήνει νά δοῦμε τά στραβά μας, ἡ ἀλαζονεία ἀκόμα καί γιά ὅλη τήν πολύτιμη προίκα μας. Ἄν δηλαδή ὁ προβολέας, γιά παράδειγμα εἶναι πολύτιμος, γιά νά φωτίζω τά πράγματα καί τά πρόσωπα γύρω μου. Ἄν, λοιπόν, τόν προβολέα τόν χώσω μέσα στά μάτια μου, ἁπλούστατα θά θαμπωθῶ καί δέν θά βλέπω τίποτα γύρω. Τό νά τόν ἔχω, δηλαδή, τόν προβολέα θά εἶναι καταστροφή γιά μένα.

* * *

Α.Κ.: -Ὑπάρχει περίπτωση, Σεβασμιώτατε, οἱ Ἕλληνες πού εἶναι ἐκεῖ καί πού σίγουρα εἶναι εὐκατάστατοι, νά προσπαθοῦνε νά ρίξουνε σκιά στό φῶς, πού μπορεῖ νά ἐκπέμπουν αὐτοί οἱ ντόπιοι ἄνθρωποι;

Σεβ.Ν.: -Ἀπ᾿ ὅσα ἔχω ἀκούσει, ναί. Στόν χῶρο τόν δικό μου δέν τό ἔχω ζήσει, δέν τό ἔχω αὐτά τά χρόνια, ὄχι, εἶναι τελείως διαφορετικός ὁ κόσμος, λίγος, ἀλλά τελείως διαφορετικός. Ἀλλά, ἀπ᾿ ὅ,τι ἔχω ἀκούσει, σέ ἄλλα μέρη τῆς Ἀφρικῆς –δέν μπορῶ νά μιλήσω γιά τούς ὑπόλοιπους χώρους τῆς γῆς καί τίς ἄλλες δραστηριότητες τίς ἱεραποστολικές– ὑπάρχει αὐτός ὁ κίνδυνος. Ἀλλά αὐτή ἡ παρατήρηση πού ἔκανε ὁ Θανάσης εἶναι πάρα πάρα πολύ βασική, ἐξαρτᾶται πῶς θά φθάσει κανείς κάτω, ἐάν εἶναι ἕτοιμος νά ἀντιληφθεῖ ἀκριβῶς, δέν χρειάζεται οὔτε σοφός νά εἶναι κανείς, οὔτε διαβασμένος καί θεολόγος μέ διδακτορικά, τελικά ὅλα αὐτά τά πράγματα εἶναι ἀνούσια, γιατί τί θά προσπαθήσει νά μεταφέρει; Ἄν ἐγώ ἔχω κάνει δύο-τρία διδακτορικά κι εἶμαι τόσο πολύ προχωρημένος στή θεολογία, ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος –καί τό λέω ἔτσι, μέ τό χέρι στήν καρδιά καί μέ πολύ σεβασμό πρός ὅλους τούς διαβασμένους, παρόντες καί μή– ὅτι ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος πού διατρέχει εἶναι τό νά μεταφέρει τή θεολογία του, τή θεολογία δηλαδή πού σαρκώθηκε σέ συγκεκριμένα πολιτιστικά περιβάλλοντα, κι εὐχαριστῶ τόν Θανάση καί τούς τρεῖς συνομιλητές ἐδῶ γιά τό μεγάλο ἄνοιγμα πού ἔχετε κάνει σ᾿ ὅλους μας, μακάρι νά μπορούσανε κι ἄλλοι, νά μπορούσανε νά σᾶς διαβάσουν, καί ἀναφέρομαι στούς κληρικούς καί στούς ἀσχολουμένους μέ τήν ἱεραποστολή, νά σᾶς διαβάσουν μέ προσοχή, νά σᾶς μελετήσουν, γιατί πραγματικά πάρα πολύ θά ὠφεληθοῦν, λοιπόν, ἔλεγα ὅτι μεταφέρει ἁπλά αὐτό πού διδάχθηκε, μεταφέρει τήν κληρονομιά του, ὅπως τἆπε νωρίτερα ὁ κ. Παπαθανασίου –ὅπως ὅλοι ξέρετε καί συμφωνεῖτε– ἀλλά τό ἐρώτημα εἶναι, καί ξαναγυρνάω στά λόγια του, ὅτι αὐτό πού θά γίνει, αὐτό πού θά κάνει μέσα στήν ἀλαζονεία καί στή βεβαιότητα τοῦ προσωπικοῦ του ἐπιπέδου καταξίωσης κ.λπ., ὅτι ἁπλά κάνει μιά μετενσάρκωση. Τό ζητούμενο εἶναι ὅτι αὐτή τή στιγμή, στήν Ἀσία, στήν Ἀλάσκα, στήν Ἀφρική, σ᾿ ὅποιο μέρος τῆς Ἀφρικῆς κι ἄν γίνεται, πολύ ἁπλά θά πῶ ποιά εἶναι ἡ πρόκληση καί ἄς μή θεωρηθεῖ ὑπεροψία· Δέν συνειδητοποιοῦμε ὅτι μπροστά μας ἔχουμε, ὅτι βρισκόμαστε στά χρόνια τά πρῶτα, τά πρῶτα χριστιανικά, ἔχουμε τά διλήμματα, ἔχουμε τά φοβερά διλήμματα, τίς φοβερές προκλήσεις, γιατί δέν ξέρω ἄν συμφωνεῖτε, συμβαίνει τό ἴδιο πράγμα, δηλαδή κάποιοι πού τούς ὀνομάζουμε Καππαδόκες Πατέρες ἀντιμετώπιζαν ἕνα μεγάλο πρόβλημα καί τό ἔλυσαν. Τό ἐρώτημα· ἐγώ αὐτή τή στιγμή αὐτό νιώθω. Πρός Θεοῦ, μήν παρεξηγηθῶ, δέν θεωρῶ τόν ἑαυτό μου οὔτε Χρυσόστομο, οὔτε Γρηγόριο, οὔτε τίποτα,

Θ.Π.: -Καλεῖστε νά λύσετε προβλήματα οὐσιαστικά.

Σεβ.Ν.: -...ἀλλά ἡ πρόκληση εἶναι ἡ ἴδια. Ἐγώ στόν συγκεκριμένο χῶρο καί οἱ ἀδελφοί ἐν Χριστῷ στήν Ἀφρική, καλούμαστε νά σαρκώσουμε τό Εὐαγγέλιο σέ τελείως διαφορετικά πολιτιστικά δεδομένα. Ἑπομένως, αὐτό πού θά βγεῖ, θά πρέπει νἆναι κάτι καθαρά ἀφρικανικό. Ὅ,τι χρησιμοποιοῦμε, ἡ παράδοση αὐτή πού ὑπάρχει, νά μᾶς βοηθήσει νά βροῦμε τρόπους –διακόψτε με ἄν διαφωνεῖτε παρακαλῶ– νά βροῦμε τρόπους νά μπολιάσουμε στόν συγκεκριμένο χῶρο, αὐτή τήν παράδοση, πρέπει νά ἐκφρασθεῖ, νά ὑπάρξει ἀφρικανική –δέν μιλᾶμε γιά τέχνη, αὐτά τά ἐξωτερικά– μιλᾶμε γιά κάτι πιό βαθύ, μιλᾶμε γιά ἀφρικανική θεολογία. Δηλαδή, στούς αἰῶνες πού θἄρθουν, δέν θά πῶ στά χρόνια, θά πῶ στούς αἰῶνες πού θἄρθουν, θά πρέπει νά δημιουργηθοῦν Πατέρες, νά βγοῦν Πατέρες καί συγγραφεῖς ἐκκλησιαστικοί καί θεολόγοι, οἱ ὁποῖοι θά παρουσιάζουν ἀφρικανική θεολογία καί γιατί νομίζω ἐμεῖς σταματήσαμε Ἀθανασίου, Κυρίλλου καί τῶν λοιπῶν κι ἀπό κεῖ καί πέρα πέσαμε.

Α.Κ.: -Εἶστε αἰσιόδοξος γι᾿ αὐτό, μέ βάση αὐτά πού βλέπετε;

Σεβ.Ν.: -Νά σᾶς πῶ τί πιστεύω προσωπικά, γιατί φοβᾶμαι ὅτι μονοπωλῶ καί δέν θέλω νά συνεχίσω περισσότερο, ἁπλά ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ὅσο κι ἄν ἐγώ παλέψω μέσα στήν ἀδυναμία μου, στή στενοκεφαλιά μου, ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ κάθε Ἀλέξανδρος, ὁ Πέτρος, ὁ Κώστας, κάθε ἐπίσκοπος ἤ κληρικός, ὅπου κι ἄν βρίσκεται, κουβαλάω αὐτά πού κουβαλάω καί ἐπιμένω νά λειτουργῶ μέ τόν τρόπο πού λειτουργῶ φαίνεται, φαίνεται ὅτι κάνω ζημιά, ἀλλά ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ, τή βεβαιότητα, δέν θά πῶ τήν αἴσθηση, ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ, στό τέλος, ὅλο αὐτό τό πράγμα θά τό γκρεμίσει καί τελικά ἀπό τή στάχτη θά βγεῖ κάτι πάρα πολύ καλό. Αὐτή εἶναι ἡ πεποίθησή μου, ὅτι στά χρόνια πού θἄρθουν, παρά τίς προσωπικές ἀδυναμίες τῶν προσώπων σήμερα, τίς ἀδυναμίες τῶν προσώπων πού σήμερα κινούμαστε καί δραστηριοποιούμαστε ἐκεῖ, παρόλη τήν ἄρνηση, παρόλο τόν ἀνεγκεφαλισμό, ἄν μοῦ ἐπιτρέπεται αὐτός ὁ ὅρος πού κάποιοι κουβαλᾶμε, παρόλα τά κωλύματα τά προσωπικά, πού μπορεῖ νά ἔχουμε, ἔχω τήν αἴσθηση –πάλι λέω τήν αἴσθηση, συγγνώμη– τή βεβαιότητα, ὅτι στό τέλος δέν ὑπάρχει περίπτωση νά μή βγεῖ κάτι καλό. Εἴτε ὄμορφα, εἴτε μέ βίαιο τρόπο.

Α.Κ.: -Ὁ π. Κωνσταντίνος;

π.Κ.Σ.: -Σεβασμιώτατε, πρῶτα-πρῶτα δέν μονοπωλεῖτε, ἤδη εἴμαστε ὀλιγοπῶλοι ἐμεῖς τώρα. Λέμε μερικά πράγματα, ἄλλοι θά ἀντιδράσουν, ἄρα εἴμαστε ὀλιγοπωλητές. Ἀγαπητέ Θανάση, βρῆκα εὐκαιρία νά μαλώσουμε! Εἶπα τή λέξη, θά πετάξω βόμβα, εἶπες ἕνα ἄλλο ἦθος. Καί ἐπαναλαμβάνω, τή βόμβα τήν ἐξηγῶ θεολογικά, εἴχαμε κι ἄλλες βόμβες τώρα, «ἐφάνησαν τά ρήματα αὐτῶν ὡσεί λῆρος», οἱ γυναῖκες μετά τήν ἀνάσταση. Πέταξαν μιά βόμβα, ἀναστήθηκε ὁ Κύριος. Λοιπόν, συνεχίζω τίς βόμβες μου, μήν τίς λές βόμβες, νά τίς λές λῆρος τίς βόμβες. Ἀλέξανδρε, εἶπες μιά φράση πρίν, δέν ξέρω ἄν ἦταν στή ρήμη τοῦ λόγου ἤ τό εἶχες ὀργανώσει νά τό πεῖς στό νοῦ σου, εἶπες «στέλνουμε Δεσπότη στήν Ἀφρική»; Θἄτανε καταλυτικό.

Α.Κ.: -Βέβαια.

π.Κ.Σ.: -Στέλνουμε σταυρούμενες μαρτυρίες τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Κι αὐτό χρειάζεται μιά βαθύτατη προετοιμασία ἐδῶ, σ᾿ αὐτόν τόν χῶρο τόν ἑλλαδικό. Ὅταν πάει κάποιος νά βοηθήσει κάτω, πρέπει πρῶτα νἄχει ἀσκηθεῖ ἐδῶ, ἄν ἔχει ἀποτύχει στά ἐδῶ, τί θά πάει νά κάνει ἐκεῖ κάτω; Αὐτό εἶναι τό πρῶτο συγκλονιστικό στοιχεῖο. Βλέπεις πάντα τά μοναστήρια ἦταν χῶρος ἀσκήσεως, πήγαιναν ἱεραπόστολοι μέσα ἀπό τά μοναστήρια μας, στέλνουμε σταυρούμενες μαρτυρίες, πρῶτο-πρῶτο μέγεθος. Δεύτερο νά φύγει ἀπό τό νοῦ μας ἡ ἰδέα...

Α.Κ.: -Αὐτό τό λέτε χωρίς ἐρωτηματικό;

π.Κ.Σ.: -Χωρίς ἐρωτηματικό. Κι αὐτό εἶναι τό πιό ἀπαραίτητο. Ἐμεῖς ἔχουμε τήν ὑπεροχή, στέλνουμε, κι οἱ ἄλλες εἶναι θυγατέρες Ἐκκλησίες. Λάθος ὅρος. Λάθος ὅρος.

Α.Κ.: -Ναί.

π.Κ.Σ.: -Ἐκπληρώνουμε μιά ὑποχρέωση, ἀλλά ἀπό ἀνθρώπους πού θά διακονήσουνε. Ἄν κάποιος ἀναδειχθεῖ Μητροπολίτης, Ἐπίσκοπος, βεβαίως κατά τά μέτρα τῆς Ἐκκλησίας μας, κι «ὁ πρῶτος ἐξ ὑμῶν ἔστω πάντων διάκονος». Καί ἡ Ἀφρική καί ἡ Ἀσία χρειάζεται διακόνους, δέν θέλει Δεσπότες, ὑπό τήν ἔννοια τήν ἐγωιστική, ἀλλά τή διακονική. Μετά λοιπόν, δέν εἴμαστε Ἐκκλησία, ἀπ᾿ ὅπου νά ἐξαρτῶνται οἱ ἄλλοι καί κάτι ἄλλο σπουδαῖο –θά τό τονίσω κι εἶναι ἡ ἑπόμενη βόμβα, ὁ λῆρος– ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀπό τό μικρόφωνο τῆς ὁποίας ὁμιλοῦμε τώρα, δέν ἔχει δικαίωμα νά κάνει ἱεραποστολή, νά τό βάλουμε στό νοῦ μας, κατά τό κανονικό δίκαιο.

Α.Κ.: -Δέν ἔχει δικαίωμα νά ὑπάρχει.

π.Κ.Σ.: -Δέν ἔχει δικαίωμα νά κάνει ἱεραποστολή. Γιατί τήν ἱεραποστολή τήν κάνουν οἱ τοπικές Ἐκκλησίες. Αὐτό λέει ἡ Ἐκκλησία μας. Δέν μποροῦμε. Ποιό εἶναι τό χρέος μας; Νά ἑτοιμάζουμε τά πρόσωπα, τό ὑλικό, τά πολεμοφόδια νά βοηθήσουμε τούς κανονικούς ἐκφραστές τῆς ἱεραποστολῆς μας. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δέν μπορεῖ νά κάνει ἱεραποστολή σ᾿ αὐτές τίς χῶρες. Ἀνήκει στήν Ἀλεξάνδρεια, στή Μητρόπολη Νιγηρίας καί ὅλες τίς Μητροπόλεις.

Θ.Π.: -Εἶναι κανονικό ἔδαφος ἄλλης Ἐκκλησίας.

π.Κ.Σ.: -Θά στρέψουμε τήν προσοχή μας, πέρα ἀπό τήν ὁποιαδήποτε οἰκονομική βοήθεια, πού εἶναι τό τελευταῖο γιά μᾶς πάντοτε –παρακαλῶ νά μήν κάνουμε κουβέντα ἐδῶ γιά οἰκονομικά, κατεβάζουμε τό ἐπίπεδο καί πολλές φορές γίνεται μιά ψεύτικη διαφήμιση γιά τά χρήματα, τό πετᾶμε ἔξω, χρειάζονται, ὁ Θεός θά τά καλύψει– καί πρέπει νά κάνουμε μιά βαθύτατη προετοιμασία ἐδῶ πέρα ἀπό ἀνθρώπους. Ὁ Χριστός μας γιά 30 χρόνια δέν μίλησε, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάθισε 3 χρόνια στήν ἔρημο τῆς Ἀραβίας, στάθηκε κεῖ πέρα μπροστά καί διακόνησε σιωπηλά, χρειάζεται μιά βαθύτατη προετοιμασία καί κάτι ἄλλο. Ποιός προετοιμάζεται νά πάει κάτω καί νά ξέρει τόν λαό, στόν ὁποῖο θά πάει, τή σάρκωσή του, τά ἔθιμά του, τή ζωή του.

Σεβ.Ν.: -Σᾶς βεβαιῶ κανένας. Αὐτό εἶναι τό βασικό.

π.Κ.Σ.: -Παρά δέν σαρκωνόμαστε ἐκεῖ. Μεταφέρουμε τά δικά μας μοντέλα. Ἔ, λοιπόν, αὐτό εἶναι τό καταλυτικό. Οὔτε ἱεραποστολή μποροῦμε νά κάνουμε, ὅσοι πᾶνε καί κάνουνε, πᾶνε ἀπροετοίμαστοι καί γιά τά μέτρα τῆς ταπεινώσεως, αὐτό ὁ Θεός τό ξέρει, ἀλλά καί γιά τά μέτρα τῆς σαρκώσεως. Κι αὐτό εἶναι εὐθύνη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Νά γίνουν εἰδικές μελέτες, σπουδές, οἱ ἄνθρωποι νά καταρτισθοῦν πρίν νά πᾶνε. Νά καθίσουν σ᾿ ἕνα μοναστήρι, νά προσευχηθοῦνε, νά ἑτοιμαστοῦν, αὐτή εἶναι ἡ σπουδαία δουλειά. Ἐμεῖς μιλᾶμε μονάχα γιά χρήματα, πού θά μαζέψουμε καί νά τά στείλουμε. Αὐτή εἶναι ἡ ἱστορία; Θά βρεθοῦν αὐτά. Μήν φοβᾶστε. Εἶναι ἡ ἀγάπη πίσω ἀπ᾿ ὅλα. Ἤτανε κι ἄλλη βόμβα, δέν πειράζει.

Θ.Π.: -Ἐγώ, πάτερ, συνεχίζω νά διαφωνῶ στό νά αὐτοαξιολογοῦμε...

π.Κ.Σ.: -Λῆρος, λῆρος.

Θ.Π.: -Ἐγώ διαφωνῶ καί γιά τήν ταπεινολογία καί γιά τήν ὑπεραξιολόγησή μας. Ἄς τά ἀφήσουμε νἆναι ὅ,τι εἶναι καί θά δοῦμε πῶς θά πᾶνε.

Α.Κ.: -Ὡστόσο, κάτι θές νά πεῖς.

Θ.Π.: -Ἀλλά σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση, θἄπρεπε ν᾿ ἀπαντήσει κανείς, γιατί στή σημερινή πραγματικότητα τά μοναστήρια ἀποτελοῦν τούς ἐλάχιστους οὐραγούς τῆς ἱεραποστολικῆς προετοιμασίας καί παρουσίας; Κάτι τρέχει στή σημερινή Ὀρθοδοξία.

π.Κ.Σ.: -Καί πάλι, γιά νά μήν γκρινιάζω, ἔστω τά λίγα πού ἔγιναν, πλεοναζόντως ἀπό μοναστήρια βγήκανε, ἀπό μοναχούς ἔγιναν. Αὐτό θά τό σεβαστῶ. Τά λίγα, τά ἐλάχιστα.

Α.Κ.: -Ἐννοεῖτε αὐτά πού συμβαίνουν στήν Ἀφρική αὐτή τή στιγμή.

π.Κ.Σ.: -Πολλοί ἄνθρωποι, πού ἔδωσαν πραγματικά τόν ἑαυτό τους, ξεκίνησαν ἀπό τά μοναστήρια. Κι ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος κι ἀπό ἄλλες Μονές. Δέν τ᾿ ἀπεμπολῶ. Μπορεῖ νἆναι ἐλάχιστοι οὐσιαστικά καί ποσοστιαῖα, ναί βεβαίως, ἀλλά...

Θ.Π.: -Κάτι σημαίνει, ὅμως, αὐτό.

π.Κ.Σ.: -Βεβαίως κάτι σημαίνει, ἀλλά δέν θά γκρινιάξω γι᾿ αὐτό.

Θ.Π.: -Δέν σημαίνει γιατί ὄχι καί γι᾿ αὐτό; Δέν σημαίνει ὅτι ὑπάρχει ἡ ἔπαρση γιά τήν ὁποία συζητοῦμε, δέν ἔχει νά κάνει μόνο γιά μερικούς καριερίστες, ἄς ποῦμε, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου, ἀλλά ἔχει νά κάνει καί μέ μερικούς οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦν αὐτή τήν ἀλαζονεία στό ὄνομα τῆς πνευματικότητας, στό ὄνομα τῆς θέας τοῦ ἀκτίστου φωτός, στό ὄνομα τοῦ ὁτιδήποτε. Μπορεῖ κανείς νά ὀργανώνει ἕνα συνέδριο γιά τό ἄκτιστο φῶς καί ταυτόχρονα νά κάνει μπίζνες, ὄχι ὅμως ἱεραποστολή, γιατί τάχα εἶναι ἀκτιβισμός. Καί αὐτή ἡ ἀθλιότητα θά πρέπει νά λεχθεῖ, ἐφόσον εἴμαστε πρόθυμοι, φυσικά, νά κρίνουμε ἑαυτούς καί ἀλλήλους, νομίζω πρέπει νά λεχθεῖ. Τό ἀρνητικό βάρος, τό ὁποῖο ἔχει ρίξει στήν ὑπόθεση τῆς ἱεραποστολῆς ὅλο τό κλίμα, ἄς τό ποῦμε τῆς πνευματικότητας, τοῦ ὀρθοδόξου μυστικισμοῦ κ.λπ., πρέπει κι αὐτό νά σημειωθεῖ, σ᾿ αὐτά πού ἔχουν ταλαιπωρήσει τήν Ἐκκλησία.

Α.Κ.: -Κοίταξε, Θανάση, ὡστόσο ὑπάρχει καί κάτι ἄλλο, πέρα ἀπό τά μοναστήρια. Ἐδῶ ξεκίνησε πρίν ἀπό κάμποσα χρόνια, μέσα ἀπό τό Πανεπιστήμιο, νά μιά ἄλλη ἱστορία, νά ὑπάρχει ἕδρα ἱεραποστολικῆς κ.λπ., τήν ξεκίνησε ὁ συγχωρεμένος ὁ Βουλγαράκης καί, θανόντος τοῦ Βουλγαράκη, ὅλα πῆγαν στράφι, δέν ἐνδιαφέρθηκε κανείς πιά ἀπό τή Θεολογική Σχολή, ἀπό τήν πλευρά τῶν ἀκαδημαϊκῶν, ἔφυγε κι ὁ Ἀλβανίας, ἔγινε Ἀλβανίας καί τελείωσαν ὅλα. Λοιπόν, δέν εἶναι μόνον τά μοναστήρια, πού ἐνέχονται, ἀλλά εἶναι καί ἄλλοι παράγοντες.

Θ.Π.: -Μόνο του δέν εἶναι τίποτα.

* * *

Α.Κ.: -Μιλήσαμε γιά πάρα πολλά πράγματα, εἴπαμε γιά τήν ψυχολογία τοῦ ἱεραποστόλου, μέ ἀφορμή τίς ἐπισκέψεις σου, Θανάση, ἀλλά καί τήν ἐμπειρία τοῦ Σεβασμιωτάτου. Ἤθελα νἄρθω λίγο στόν δέκτη τῆς ἱεραποστολῆς, σ᾿ αὐτόν τόν ἄνθρωπο τόν ἁπλό, τόν ἀγράμματο, τόν φτωχό, μέ τά χίλια δυό προβλήματα πού ἀντιμετωπίζει καί πού ἔρχεται τώρα ἕνας ἀπ᾿ ἔξω νά τοῦ πεῖ πέντε πράγματα γιά τό Χριστό, γιά πράγματα πού δέν τἄχε ξανακούσει, ἤ τἄχε ἀκούσει ἀπό ἄλλες Ἐκκλησίες καί συνήθως μιά τέτοια πρακτική ὑπάρχει. Δηλαδή, ἐρχόμαστε περισσότερο σέ πρώην εὐαγγελικούς, ρωμαιοκαθολικούς νά μιλήσουμε καί λιγότερο, δέν ξέρω ἄν συμβαίνει αὐτό, στούς ἀνθρώπους, πού κατά φύση λατρεύουν, ἔχουν μιά θρησκεία. Τί γίνεται; Ποιά εἶναι ἡ ψυχολογία αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων; Πῶς δέχονται ἤ πῶς δέν δέχονται; Πῶς ἀντιδροῦν;

Θ.Π.: -Φαντάζομαι, ὑπάρχει τρομερή ποικιλία σ᾿ αὐτό...

Α.Κ.: -Σίγουρα.

Θ.Π.: -...ἔτσι ὅπως διαπιστώνουμε στήν καθημερινότητά μας ἐδῶ. Ἀλλά ναί, ἴσως εἶναι συνάρτηση τοῦ τί ἐμφανίζεται νά προσφέρεται, περίπου. Ξέρετε, εἶναι πολλά πράγματα μαζί. Δηλαδή, εἶναι καί τό ἄν στίς μέρες μας, μιλήσαμε ἄς ποῦμε γιά τούς διαφορετικούς πολιτισμούς, καί εἴπαμε τήν ἀνάγκη πού ὑπάρχει γιά σάρκωση στόν κάθε πολιτισμό. Ὑπάρχει καί κάτι ἄλλο, ὅμως, μαζί μ᾿ αὐτό. Εἶναι τό ἐρώτημα πόσο ἀντέχουν αὐτοί οἱ πολιτισμοί. Μήπως περνᾶμε, δηλαδή, σέ φάσεις ὅπου ἡ ἰδιαιτερότητα τῶν πολιτισμῶν βρίσκεται σέ ἔκλειψη, σέ ὑποχώρηση.

Α.Κ.: -Εἶναι, ὅμως, ἔτσι;

Θ.Π.: -Δέν εἶναι σίγουρο. Ἀλλά ταυτόχρονα βλέπουμε καί τήν ἀστικοποίηση καί μέσα στήν Ἀφρική, σέ περιοχές, σέ πόλεις κ.λπ. ἤ ξέρω ᾿γώ, ἡ ἐπέκταση τῆς τεχνολογίας ἤ τοῦ διαδικτύου εἶναι παγκόσμια, διαμορφώνει νέες πραγματικότητες. Γιατί τό λέω αὐτό; Ἴσως δέν εἶναι μόνο ὅτι ἀπευθυνόμαστε σέ συγκεκριμένες, δεδομένες ταυτότητες, ἄς τό ποῦμε, τόν ἄνθρωπο, γιά παράδειγμα, ὁ ὁποῖος θρησκεύει μέ τόν γηγενή τρόπο, πού δέν εἶναι οὔτε χριστιανός, οὔτε κάτι ἀπό τά ἄλλα μεγάλα θρησκεύματα. Δέν εἶναι μόνο αὐτό, εἶναι καί ὅτι ρευστοποιοῦνται μερικές φορές οἱ ταυτότητες καί ἐξαπλώνονται, μιά καινούρια μορφή, ἄς τό ποῦμε, ἑνός παγκόσμιου πολιτισμοῦ, πού τείνει μερικές φορές νά μή βάζει καθόλου τό ἐρώτημα, γιά τό νόημα τῆς ζωῆς.

Α.Κ.: -Δηλαδή, ἀποπροσανατολισμός.

Θ.Π.: -Εἶναι ἀποπροσανατολισμός. Ἄν σκεφθεῖ κανένας τίς περιοχές τοῦ δυτικοῦ κόσμου, σέ ἀρκετές περιοχές συναντάει κανείς μιά ἔξαρση διαφόρων θρησκευτικῶν μορφωμάτων ἤ κατασκευές θρησκευτικῶν μορφωμάτων, ταυτοχρόνως μέ αὐτό τό ὀδυνηρό πράγμα, πού εἶναι ἡ ἔλλειψη τοῦ ἐρωτήματος γιά τό νόημα. Δηλαδή, προσπαθῶ ἐδῶ πέρα νά περιγράψω μιά γκάμα διαφορετικῶν καταστάσεων, τί μπορεῖ νά περιμένει ἤ νά μήν περιμένει κανείς καί κυρίως νά μήν μείνουμε μόνο στό ὅτι ὑπάρχουν οὐσιοκρατικά, ἄς τό ποῦμε, κατανοούμενες, σάν κάτι μασίφ καί σταθερό, ταυτότητες, στίς ὁποῖες ἐμεῖς ἀπευθύνουμε μιά πρόσκληση, ὥστε νά τήν ἀποδεχθοῦν ἤ ὄχι. Ὑπάρχει καί μία ρευστότητα, δηλαδή, πού διαμορφώνει καί νέες πραγματικότητες. Αὐτό τό λέω ὑπογραμμίζοντας τή δυναμική πού ἔχει τό ἐκκλησιαστικό γεγονός. Γιατί ἄν προσέξουμε τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ Ἐκκλησία δέν ἀντάμωνε μόνο μέ αὐτό πού εἶπα προηγουμένως, μέ κλειστές, μέ ἕτοιμες ταυτότητες, δέν μπολιαζόταν ἁπλῶς σέ πολιτισμούς, ἀλλά ταυτόχρονα δημιουργοῦσε καί πολιτισμό. Νομίζω πώς δέν θά πέφταμε ἔξω ἄν λέγαμε, ὄχι ἁπλῶς ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει πολιτισμό, μερικές φορές δηλαδή, ὅ,τι ὑπάρχει σταθερό μέσα στήν Ἐκκλησία, τό θεωροῦμε ὡς τόν πολιτισμό τῆς Ἐκκλησίας ἔναντι ἄλλων πολιτισμῶν. Ἐγώ θά ἔλεγα, ἡ φοβερή δύναμη τῆς Ἐκκλησίας ἔχει νά κάνει μέ τό μεδούλι της, εἶναι τό ὅτι συμβάλει στή δημιουργία. Εἶναι δημιουργικός κι ὄχι μόνο, πῶς νά τό ποῦμε, ἀνταμωτικός ὁ ρόλος της. Ὑπάρχουν κοινωνίες ὅπου ἰδεῶδες εἶναι ἡ ἰσχύς, γιά παράδειγμα. Ἤ πού ἀντιμετωπίζουν τόν διαφορετικό ὡς ὑπάνθρωπο. Ἀνθρωπολόγοι εἶχαν διαπιστώσει ὅτι ὑπάρχουν φυλές, οἱ ὁποῖες αὐτοπροσδιορίζονται μέ λέξη, πού σημαίνει «ἄνθρωπος» καί ὅποιος εἶναι ἔξω ἀπό τή φυλή, περίπου θεωρεῖται ὄχι πλήρης ἄνθρωπος κι ἐχθρός σέ κάθε περίπτωση. Ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά προσλάβει μιά τέτοια κατάσταση, ἔχει νά κρίνει κι ἔχει νά συνθέσει μιά ἄλλη, θεμελιωμένη πάνω στήν ...

Α.Κ.: -Τώρα ἔβαλες ἕνα μεγάλο τοῖχο.

Θ.Π.: -Γιατί αὐτό;

Α.Κ.: -Δηλαδή, ἐγώ τουλάχιστον σκέφτηκα, ὅταν ἄκουσα αὐτό τό πράγμα καί μάλιστα πῆγε ὁ νοῦς μου καί στό interne, ὅπου ἄν χτυπήσεις καί ζητήσεις «african religions», ἔχει μιά τέτοια ἀναβίωση τῶν ἀφρικανικῶν στό σήμερα καί μέ σημερινά δεδομένα καί τρόπους, ὅπου καλοῦνται ἄνθρωποι, τουλάχιστον ἀπό τή Δύση, ὄχι μόνον ἀπ᾿ τήν Ἀφρική, νά ξαναζήσουν τήν παράδοση τῶν ἀφρικανικῶν θρησκευμάτων.

Θ.Π.: -Ἀλήθεια εἶναι ὅλα αὐτά.

Α.Κ.: -Εἶναι πραγματικά ἕνας τοῖχος, ἕνα σκληρό ἀπέναντι. Δέν ξέρω ἄν τό νιώσατε ἐσεῖς, σεβαστέ Ἐπίσκοπε, αὐτό τό σφίξιμο κι αὐτόν τόν τοῖχο, πού ἔχουμε νά ἀντιμετωπίσουμε ὡς ὀρθόδοξοι μέ τήν ἱεραποστολή. Ἤ τό νιώθετε κάτω, ὅταν εἶστε;

Σεβ.Ν.: -Ἐγώ θά ἤθελα νά προσθέσω...

Α.Κ.: -Κι ἄλλον τοῖχο νά σηκώσετε;

Σεβ.Ν.: -Ὄχι, ὄχι, ὄχι. Σ᾿ αὐτά πού εἶπε ὁ Θανάσης, πολύ σωστές παρατηρήσεις, ἤθελα νά προσθέσω καί κάτι ἄλλο. Ἀπ᾿ τήν ἐμπειρία τή δική μου. Δέν μπορῶ νά γενικεύσω καί δέν μπορῶ νά μιλήσω γενικά, οὔτε νομιμοποιοῦμαι νά μιλήσω γιά τίς ἄλλες ἀφρικανικές χῶρες, θά μιλήσω γιά τή δυτική Ἀφρική, ἄν θέλετε, θά μιλήσω πιό συγκεκριμένα γιά τή Νιγηρία. Ἡ δουλειά, τό ἔργο, νά τό πῶ πιό σωστά, σαφῶς γίνεται ἀκόμα πιό δύσκολο καί γιά ἕναν ἀκόμα λόγο. Φαίνεται οἱ σημερινές κοινωνικές καί οἰκονομικές συνθῆκες, τό γονάτισμα τοῦ μέσου ἀνθρώπου, τοῦ καθημερινοῦ ἀνθρώπου, τόν ἔχουν κάνει, αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρία ἡ δικιά μου, αὐτό βλέπω κάτω, νά γίνεται ἀποδέκτης τοῦ «prosperity gospel», τοῦ «εὐαγγελίου τῆς εὐημερίας». Καί βλέπω ὅτι, ὅσο περνάει ὁ καιρός, γίνεται ἀκόμη πιό δύσκολο καί θά γίνεται, τό πέρασμα τοῦ ὀρθόδοξου μηνύματος. Ἄν θέλετε, τό πέρασμα τοῦ σωστοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος, τῆς Ἀλήθειας. Πῶς μπορεῖς νά μιλήσεις μέσα σ᾿ ἕναν καταιγισμό, ἔ; καταιγισμό καθημερινῶν μηνυμάτων, μιλᾶμε τώρα γιά τή Νιγηρία, πού εἶναι ἡ δεύτερη, σύμφωνα μέ πρόσφατη ἔρευνα, ἡ δεύτερη προτεσταντική χώρα στόν κόσμο, μετά τήν Ἀμερική. Πέρασε καί τή Γερμανία, τήν πατρίδα τοῦ προτεσταντισμοῦ, καί κυρίως μέ μεγάλα κινήματα πεντηκοστιανῶν. «Στενή ὁδός καί τεθλιμμένη»! Ὄχι δικές μου ἰδέες, οὔτε θεολογικά ἐπινοήματα δικά σας. Εἶναι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ.

Α.Κ.: -Μακριά.

Σεβ.Ν.: -Μακριά! Δύσκολο, πάρα πολύ δύσκολο. Πάρα πολύ δύσκολο.

Α.Κ.: -Ὅμως νά σᾶς πῶ· Καί στά χωριά ὑπάρχει αὐτή ἡ αἴσθηση τοῦ «εὐαγγελίου τῆς εὐημερίας»;

Σεβ.Ν.: -Ναί, ναί, ναί! Τό «εὐαγγέλιο τῆς εὐημερίας», βέβαια, πάρα πολύ. Πάρα πολύ. Ποιά χωριά; Ἀπό ποιά χωριά; Ἀκοῦστε με. Γιατί πολλοί ἔχουνε μιά ἰδέα περί ἱεραποστολῆς ἐξωτική καί ρομαντική.

Α.Κ.: -Γιά τίς καλύβες.

Σεβ.Ν.: -Καί στά περισσότερα, στά περισσότερα μέρη τῆς Ἀφρικῆς αὐτή τή στιγμή, ὑπάρχουν κινητά τηλέφωνα. Ἡ coca cola ἔχει διεισδύσει. Κάποια τηλεόραση θά ὑπάρχει. Ἴσως νά μήν ἔχουνε παντοῦ, ὅμως σέ λίγο μεγαλύτερα χωριά ἤ κωμοπόλεις καί internet καφέ ὑπάρχουν.

Α.Κ.: -Εἶναι μιά πραγματικότητα πιά.

Σεβ.Ν.: -Λοιπόν, ὅ,τι συμβαίνει στήν Ἀθήνα ἤ στό Λάγκος, ἄς ποῦμε, θά συμβαίνει καί σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη μεγάλη ἀφρικανική πόλη. Ὁ κόσμος, μέσα ἀπό τά μέσα ἐπικοινωνίας καί μέ διάφορους τρόπους, κυρίως μέσα ἀπό τό διαδίκτυο κ.λπ. εἶναι ἐνήμερος. Τό μήνυμα, ἄν θέλετε, τῶν πεντηκοστιανῶν, τό μήνυμα τῶν προτεσταντῶν, τό μήνυμα ὅλων αὐτῶν τῶν ἐκφραστῶν τοῦ «εὐαγγελίου τῆς εὐημερίας» κ.λπ. φτάνει ἀπ᾿ ἄκρη σ᾿ ἄκρη. Κι ἔχω τήν αἴσθηση, δέν ξέρω ἄν συμφωνεῖ ὁ π. Κωνσταντίνος καί οἱ ὑπόλοιποι, ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ἔχει νά κάνει μέ τίς φοβερά φρικτές κοινωνικές καί οἰκονομικές συνθῆκες, πού βιώνουν οἱ ἄνθρωποι σ᾿ αὐτόν τόν χῶρο, ὅπως καί φαντάζομαι καί σ᾿ ἄλλους χώρους καί στή λατινική Ἀμερική καί στήν Ἀσία. Καί θά συμφωνήσω ἐπίσης, γιά νά κλείσω τήν παρένθεσή μου καί ν᾿ ἀφήσω χρόνο γι᾿ ἄλλους, θά συμφωνήσω ἀπόλυτα μέ τή στροφή πρός τίς παραδοσιακές θρησκεῖες. Δέν ἀντιμετωπίζει φοβερό πρόβλημα αὐτή τή στιγμή ἡ ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία στή Βραζιλία, πού τό 30% τοῦ πληθυσμοῦ ἔχει μπεῖ σέ μιά καινούργια θρησκεία.

Α.Κ.: -Συγκρητισμός.

Σεβ.Ν.: -Συγκρητισμός. Πού παντρεύει τή ρωμαιοκαθολική θεολογία μέ τή θρησκεία τῶν Γιουρομπά, ἀπό τή Νιγηρία, μέ τή θρησκεία τῶν Γιουρομπά, πού φύγανε τό 1400, τό 1500, σκλάβοι κι ἐγκαταστάθηκαν κάτω; Κι εἶναι φοβερό νά βλέπεις τώρα αὐτό πού σᾶς ἔλεγα νωρίτερα, στό συνέδριο τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ γιά τίς θρησκευτικές συγκρούσεις στήν Ἀμπούτζα, στήν πρωτεύουσα τῆς Νιγηρίας καί νά βλέπετε τήν ἀντιπρόεδρο τοῦ τμήματος, Βραζιλιάνα καθολική, νά φοράει καρφίτσες, λευκή αὐτή, ἡ ὁποία φόραγε καρφίτσες, οἱ ὁποῖες ἤτανε σύμβολα τῶν Γιουρομπά. Αὐτή τήν παρένθεση κάνω.

Α.Κ.: -Μάλιστα.

Θ.Π.: -Ξέρετε, ὅμως, αὐτό εἶναι, σύν τοῖς ἄλλοις, ἔκφανση, εἶναι ἕνα παγκόσμιο φαινόμενο. Εἶναι ἡ ἐπιστροφή στό τοπικό. Δηλαδή, μέσα σ᾿ αὐτό τό χάος ποὔχει γίνει, μέσα στό, μετά τήν κληρονομιά τῶν παγκόσμιων πολέμων, στή σκιά τῆς τωρινῆς μονοκρατορίας καί αὐτοκρατορίας, πού ὑπάρχει στόν κόσμο, εἶναι...

Α.Κ.: -Ἡ κλασσική ἔννοια τοῦ φονταμενταλισμοῦ. Ἐπί τίς πηγές.

Θ.Π.: -Ναί, εἶναι ἡ ἐπιστροφή ὑποτίθεται, ἡ ἀναζήτηση μιᾶς γνησιότητας. Σοῦ λέει· τί εἶναι γνήσιο; Ἡ πίστη τῶν πατέρων. Ἔχεις μιά ἐπιστροφή στό παρελθόν.

Σεβ.Ν.: -Ἄντε, ἐσύ τώρα, ἐμφανίσου μέ τό ἑλληνικό σημαιάκι καί τή βυζαντινή μουσική αὐτήν τήν περίοδο.

Θ.Π.: -Ναί, ἀλλά ἡ ἔκφανση, ἡ ἔκφανση ἀκριβῶς τοῦ ἑλληνικοῦ σημαιακίου, εἶναι πάλι ἔκφανση τοῦ τοπικοῦ. Δηλαδή, δέν καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ ἀπάντηση σ᾿ ὅλα αὐτά τά πράγματα, σ᾿ ὅλη τήν ἐπιστροφή αὐτή στίς ρίζες, πού δίνει ἀναβίωση ἤ ψευδοαναβίωση κ.λπ., τῶν γηγενῶν ταυτοτήτων, τῶν γηγενῶν θρησκειῶν κ.λπ., ἡ ἀπάντηση εἶναι μόνον ἡ οἰκουμενικότητα τῆς Ἐκκλησίας. Μέ τό νά κηρύττουμε ἄλλη μιά τοπικότητα πέφτουμε ἀκριβῶς στό ἴδιο πράγμα. Αὐτή ἡ στιγμή δηλαδή, εἶναι ἡ στιγμή τῆς παγκοσμιοποίησης τοῦ κόσμου καί ταυτόχρονα τοῦ κατακερματισμοῦ τοῦ κόσμου. Εἶναι σύνθετο τό φαινόμενο δηλαδή τό σημερινό. Εἶναι καί ἡ δημιουργία νέων ταυτοτήτων καί ἡ ὕπαρξη τῶν παλαιῶν καί ἡ προσπάθεια, ἄς ποῦμε, ἐπιστροφῆς στίς παλαιότερες.

Α.Κ.: -Ὁπότε, σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση τώρα, πατέρα Κωνσταντίνε, ἐσεῖς εἴσαστε ἀπό πολλά χρόνια συνεργάτης καί ὑποστηρικτής τῆς ὑπόθεσης τῆς ἱεραποστολῆς. Τί κάνει κανείς γιά νά βάλει σέ μιά λογική σειρά τή σκέψη αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι θά ἐνδιαφέρονταν, θἄθελαν ν᾿ ἀκούσουν, νά συνεργασθοῦν, νά βοηθήσουν τήν ἱεραποστολή; Νά βοηθήσουν τόν Ἐπίσκοπο ἐδῶ, τόν Νιγηρίας. Τί θά κάνουν;

π.Κ.Σ.: -Πρῶτα-πρῶτα, κατανοῶ τά δύσκολα γεγονότα, τήν ἀγωνία, αὐτό πού εἴπατε σφίξιμο ἐσεῖς. Ἀλλ᾿ ἐπειδή ζοῦμε ὅλοι κοντά στήν Ἐκκλησία, κατά τά μέτρα τῶν δικῶν μας δυνατοτήτων, παρ᾿ ὅλο πού τά πράγματα εἶναι ἔτσι, πρέπει νά τά ξεπεράσω λίγο, μέ τίς ἑξῆς σκέψεις, σέ δύο ἐπίπεδα. Θά μιλήσω πρῶτον χωροταξικά καί μετά ποιοτικά. Τί ἐννοῶ χωροταξικά; Ἡ Ἐκκλησία μας πάντοτε βρέθηκε νά μεταφέρει τό μήνυμά της πρωτογενῶς στίς μεγαλουπόλεις. Ἱεροσόλυμα, Δαμασκός, Ἀντιόχεια, Ρώμη, Θεσσαλονίκη, Κόρινθος. Ἄρα τά κέντρα ὅπου μπλέκονται οἱ πολιτισμοί κι ἔρχονται πολλές πληροφορίες, παρόλο πού δέν ἦταν σάν σήμερα, εἶναι πάντοτε γνωστά γιά τήν Ἐκκλησία μας. Εἶναι αὐτός ὁ πρῶτος γεωγραφικός προσδιορισμός. Δέν φοβήθηκε ποτέ ἡ Ἐκκλησία μας τά κέντρα. Ὁ Χριστός ἔπαθε στά Ἱεροσόλυμα. Ἔξω τῆς πύλης ἀλλά στά Ἱεροσόλυμα.Τό ἄλλο τό στοιχεῖο. Ἄς ἀξιοποιήσω τρία γεγονότα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας, ἱεραποστολικά διαχρονικά. Κάθεται ὁ Ἀπόστολος Παῦλος 1,5-2 χρόνια στήν Κόρινθο καί φτιάχνει σκηνές. Σκηνές! Εἶναι μιά παρουσία, μιά μαρτυρία. Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Στυλίτης, ἀσκητής, πάνω σ᾿ ἕνα στύλο ἤτανε. Εἶχε τό στύλο του 6 χιλιόμετρα ἔξω ἀπό τήν Ἀντιόχεια, τή μεγαλούπολη. Δέν κατέβαινε κἄν νά κάνει ἱεραποστολή. Ἤτανε ἐκεῖ προσευχόμενος. Ἀπ᾿ ὅ,τι λένε τά κείμενα, ὁ κόσμος πήγαινε παρακαλώντας νά τόν ἀκούσει. Ἔχουμε πολλά τέτοια ὑποδείγματα. Τό τελευταῖο, γιά νά μή σᾶς κουράσω, εἶναι πάρα πολύ ποικίλα τά παραδείγματα αὐτά καί πρέπει νά τά ἀξιοποιήσουμε γιά τό σήμερα. Τί κάνει ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Κασάτκιν μέσα στό πολύβουο Τόκυο πού πηγαίνει, ἐκεῖ στήν πόλη τῆς Ἰαπωνίας; Κάθεται καί δέν μιλάει. Προσεύχεται καί λειτουργεῖ. Κι οἱ πρῶτοι πού κτυποῦν τήν πόρτα του εἶναι τρεῖς ἀστυνομικοί. Θέλουνε νά τόν συλλάβουν. Κι εἶναι οἱ πρῶτοι πού γίνονται χριστιανοί, μετά ἀπό δύο χρόνια, στήν Ἰαπωνία. Ἡ παρουσία! Ἡ ζωντανή! Ἡ μή καθηλωτική. Ἡ ταπεινή. Ἡ μή διαφημιστική. Ἐν προσευχῇ καί Λειτουργίᾳ. Λειτουργεῖ ὁ Θεός τέλος-τέλος, δέν εἶν᾿ ἔτσι; Λειτουργοῦμε ἐμεῖς καί ἡ μεθοδολογία μας; Ἀνοίγει ἄλλους δρόμους, λοιπόν. Αὐτές οἱ πόλεις, αὐτές οἱ καταστάσεις, θέλουν μιά ἄλλη ματιά καί ἄλλο κοίταγμα. Νά τό πῶ ἀσκητικό; Νά τό πῶ νηπτικό; Νά τό πῶ παρουσία προσευχῆς; Αὐτό τό καίριο, πού μᾶς χρειάζεται πάρα πολύ σήμερα. Κι ἔτσι θά σταθοῦμε ὡς παρουσίες. Ζωντανές λαμπάδες ἐκεῖ. Κι εἶναι ἡ ἄλλη μεθοδολογία. Καί θ᾿ ἀποφύγουμε τό βιαστικό τῶν προτεσταντῶν, τῶν ὁποιωνδήποτε, νά δώσουν ἀριθμούς, κατακτήσεις, ὅλα αὐτά εἶναι γελοῖα πράγματα οἱ κατακτήσεις. Ἐμεῖς βρισκόμαστε. Καί εἶπα μόνο τρία παραδείγματα καί ἀδικῶ αὐτή τήν παράδοση, ἀλλά δέν ἔχουμε πολύ χρόνο νά τήν ἀναλύσω. Εἶναι συγκλονιστικά παραδείγματα, νά τά θυμηθοῦμε καί νά μή μᾶς πιάσει ἀγωνία. Μποροῦμε νά εἴμαστε παρουσίες, ὅμως; Δέν εἴμαστε ἐδῶ στήν Ἑλλάδα παρουσίες, πῶς θἄμαστε καί παρακάτω; Αὐτό εἶναι τό πιό συγκλονιστικό.

Α.Κ.: -Ἐγώ εἶδα τόν Ἐπίσκοπο ἐδῶ νά πετάει ἀπό τή χαρά του, μ᾿ αὐτά πού εἴπατε.

Σεβ.Ν.: -Βεβαίως! Θά συμφωνήσω μέ τόν π. Κωνσταντίνο, νομίζω ὅτι μέ ἔχει καλύψει ἀπόλυτα, δέν ἔχω λόγο. Ἁπλῶς νά πῶ συμφωνώντας τό ἑξῆς· ὅτι δέν ὑπάρχει πιό ἐκνευριστική θἄλεγα, δέν μοῦ ἔρχεται ἄλλη λέξη αὐτή τή στιγμή, ἐρώτηση, νἄλεγα καί ἄστοχη· «Πῶς πάει τό ποίμνιο; Μεγαλώνει; Μεγαλώνει;». Ἀριθμούς! Ὄχι, δέν μεγαλώνει! Εἶναι πενήντα ἄνθρωποι. Ἀλλά αὐτοί οἱ πενήντα, ἄς πιστεύουν. Ἄς ξέρουν τό τί πιστεύουν. Ἄς εἶναι αὐτοί οἱ λίγοι πενήντα. Καί εἶναι πάρα-πάρα πολλά τά παραδείγματα, τά ζοῦμε καθημερινά. Κρίμα πού καμιά φορά δέν τά καταγράφουμε. Μιλῶ γιά τόν ἑαυτό μου. Κρίμα καμιά φορά πού δέν τά καταγράφουμε. Εἶναι πάρα πολλά τά παραδείγματα τῶν ἀνθρώπων πού προσεγγίζουν ἀπό τόν δικό μας τρόπο, ἀπό τή σιωπή, ἀπό τήν ἔλλειψη χρημάτων. Πιστέψτε ὅτι ἀκόμα καί ἡ ἔλλειψη χρημάτων, ἡ ἔλλειψη δυνατοτήτων, ἡ μή δυναμική ἐμφάνιση, ὅπως κάνουν οἱ προτεσταντικές ἐκκλησίες ἤ καί οἱ ρωμαιοκαθολικοί, εἶναι πολλοί ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται, μιλάω γιά γηγενεῖς ἀνθρώπους.

Α.Κ.: -Ἐμπνέονται ἀπ᾿ αὐτό;

Σεβ.Ν.: -Ἐμπνέονται ἀπ᾿ αὐτό καί σέ πλησιάζουν. Μήν ἀσχολούμαστε οὔτε μέ ἀριθμούς, οὔτε μέ τίποτα.

π.Κ.Σ.: -Νά πῶ κάτι, πού εἶναι παράδειγμα τοῦ σήμερα καί ἀξιοποίηση τῆς παλαιᾶς μας παραδόσεως. Πολλές ἱεραποστολές στή Σιβηρία καί στή Ρωσία τήν ἀνατολική, ξεκίνησαν μέ μηδέν ἀποτέλεσμα. Πῆγε ὁ ἄνθρωπος, προσευχήθηκε, λειτούργησε, δέν ἔγινε κανένας χριστιανός. Μετά ἀπό ἑκατό χρόνια, χωρίς νά πάει κανείς, ἐκεῖ, ἀναφύησαν ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Θά πῶ κάτι. Δέν θά πῶ πολλά. Θά πῶ μόνο ἕνα ψῆγμα, γιατί δέν μπορῶ νά πῶ περισσότερα. Χτυπάει τό τηλέφωνο σπίτι μου. Ἀκούω μιά τούρκικη φωνή. Μοῦ λέει, θέλω νά γίνω ὀρθόδοξη μέ τόν ἄνδρα μου. Λέω, ἀπό ποῦ εἶσαι; Λέει, ἀπό τήν Τουρκία. Γιατί; Πῶς; Θέλω νά γίνω ὀρθόδοξη, μοῦ λέει. Ποιό εἶναι τό αἴτιο; Σ᾿ αὐτόν τόν τόπο πού ζοῦμε, τό τηλέφωνο μποροῦσε νά ἦταν ἀπό τήν Προύσσα, ἀλλά ἔχουν σχέση μέ τήν Κωνσταντινούπολη, πέρασε ἕνας πολιτισμός, ἄφησε κάποια ἴχνη κι ἐμεῖς λέμε σ᾿ αὐτά τά χώματα πατοῦμε. Γιατί νά μήν μελετήσουμε τόν πολιτισμό τους; Τά νεκρά ψηφιδωτά καί τά μάρμαρα τῆς Προύσσας μιλοῦν σήμερα. Κι οἱ ἄνθρωποι παρακαλοῦσαν. Δέν μπορῶ νά πῶ τίποτ᾿ ἄλλο, μόνον αὐτό ἐπιτρέπεται νά πῶ. Ἀκόμη καί τά νεκρά μιλοῦν, τά ὀρθόδοξα. Ἀρκεῖ νά τό θυμηθοῦμε.

Α.Κ.: -Τώρα μοῦ θυμίζετε ἕναν Τοῦρκο, πού μοὔστειλε κάρτα τό Πάσχα «Χριστός Ἀνέστη!». Μήνυμα. Ἐγώ εἶχα ξεκινήσει ἀπό ἄλλη ἐρώτηση, βέβαια, καί τό πήγαμε ἐκεῖ, ὡς πρός τό τί κάνουμε ἐμεῖς ἐδῶ. Πῶς προετοιμάζουμε ἀνθρώπους πού ἐνδιαφέρονται γιά κάτι τέτοιο. Ὁ π. Κωνσταντίνος, ἐδῶ καί χρόνια εἶχε ἕνα σεμινάριο, τό ὁποῖο ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει. Κάποια στιγμή ἔκανε μιά «κοιλιά», ἀλλά τέλος πάντων ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει. Τί ἄνθρωποι ἦταν αὐτοί πού ἐνδιαφέρονταν; Κι ἐγώ ἦρθα καί μίλησα καί ὁ Θανάσης...

π.Κ.Σ.: -Πολυποίκιλοι, «τρελαμένοι», εὐσεβεῖς, ὅπως εἶναι τό ὀρθόδοξο ποίμνιο. Ἀπό τρέλα, μέχρι ἀδιαφορία. Ἀλλ᾿ αὐτό τό σεμινάριο, σάν μιά μικρή σταγόνα, εἶναι μιά παρουσία. Καί τό Γραφεῖο Ἱεραποστολῆς πολύ ὄμορφα τό διατηρεῖ ἀκόμη σάν μιά παρουσία, τίποτε ἄλλο, χωρίς πτυχία, χωρίς ἀποτελέσματα, μιά παρουσία. Κι ἄς τ᾿ ἀκούσουν οἱ «τρελαμένοι», δέν πειράζει, στήν Ὀρθοδοξία μᾶς χρειάζονται «τρελαμένοι». Δέν ξέρεις τί τρέλα θά κάνουν μετά. Μιά παρουσία. Αὐτό μετράει πολύ.

Α.Κ.: -Ἔχετε «τρελαμένους» στή Νιγηρία;

Σεβ.Ν.: -Εὐτυχῶς πού δέν μέ ρωτήσατε, ρωτήσατε τόν π. Κωνσταντίνο, τί κάνει ἡ ἑλλαδική Ἐκκλησία καί δέν ρωτήσατε τί κάνουμε ἐμεῖς γι᾿ αὐτό τό θέμα.

Α.Κ.: -Θά ἔρθουμε τώρα σ᾿ αὐτό.

Σεβ.Ν.: -Καλά θά κάνετε νά μή μέ ρωτήσετε. Ὑπάρχει. Ἔχει ἔντονο εὐσεβισμό.

Α.Κ.: -Ἐξ αἰτίας τῶν εὐαγγελικῶν;

Σεβ.Ν.: -Ὄχι, γενικά. Γενικά ὁ Ἀφρικανός ἔχει συναισθηματισμό καί ὁ μουσουλμάνος. Δέν ἔχω ξανασυναντήσει πουθενά στόν τόπο, νά βλέπετε σέ ἐργοτάξια, νά χτίζουνε κάτι, νά περνᾶτε στό Λάγκος, σέ μιά πόλη, νά βλέπετε ἐργοτάξια νά σταματᾶνε μία ἡ ὥρα γιά διάλειμμα, νά μήν ἔχουν νά φᾶνε καί νά βγάζει τό κοράνι κι ἀπό κεῖ μέσα νά διαβάζει. Καταστάσεις πού ἐγώ δέν τίς εἶχα ζήσει οὔτε ἐδῶ, οὔτε στή Νότιο Ἀφρική. Λοιπόν, ὑπάρχει, ὑπάρχει βαθιά πίστη, ἀλλά ἔχουμε καί «τρελαμένους», μέ τήν ἔννοια πού τούς λέει, πού τούς ἀνέφερε ὁ π. Κωνσταντίνος.

Α.Κ.: -Στό Γκουαντανάμο, διάβασα πρόσφατα, αὐτούς πού ἔχουνε φυλακίσει, ἁλυσοδέσει κ.λπ., ἐκεῖνο τό ὁποῖο τούς στηρίζει, καί τό ὁμολογεῖ ἕνας πρώην φύλακάς τους, ὁ ὁποῖος ἔφυγε καί πῆρε τῶν ὀμματιῶν του, εἶπε αὐτό τό ὁποῖο τούς στηρίζει εἶναι ὅτι μελετοῦν τό κοράνιο, εἶναι μουσουλμάνοι ὅλοι. Λοιπόν, τούς στηρίζει, τούς τρέφει. Καί τώρα, θές νά πεῖς κάτι, Θανάση;

Θ.Π.: -Ὄχι, σκέφτομαι ὅτι χρειάζεται κι αὐτό τό πράγμα δηλαδή, νά εἶναι ἕτοιμος κανείς νά σεβαστεῖ, τέλος πάντων, ὅλη αὐτή τή βαθιά ἀνθρώπινη ἀναζήτηση, νά δεῖ μέ σεβασμό καί ἱερότητα κάθε ἐκδήλωση τέτοια ἀνθρώπινη.

Α.Κ.: -Ἐπειδή ἀναφερθήκατε, π. Κωνσταντίνε, στό τί κάνει ἡ Ἐκκλησία ἐδῶ τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία διατηρεῖ ἕνα Γραφεῖο Ἱεραποστολῆς. Τί μπορεῖ νά κάνει ἕνα Γραφεῖο γιά τήν ἱεραποστολή; Ἀναρωτιέμαι.

π.Κ.Σ.: -Ἤδη τό τόνισα πρίν ἀπό λίγο. Σκιαγραφικά τό τόνισα. Πρῶτα-πρῶτα νά ξέρει πώς δέν μπορεῖ νά κάνει ἱεραποστολή. Ἀλλά ἄν εἶναι ἕνας βοηθός καί ἀρωγός οὐσιαστικός, ὅσο μπορεῖ καί νά κάνει σ᾿ αὐτές ὅλες τίς προσπάθειες μέ πολλή ταπείνωση καί ἀγάπη, χωρίς προβολή, χωρίς διαφήμιση, ἁπλή μαρτυρία. Τίποτε ἄλλο, χωρίς ἀριθμούς, χωρίς τίποτε ἄλλο. Ἡ μαρτυρία αὐτή καί ἡ πολύ βαθιά, μακροχρόνια προετοιμασία τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν, τό σεμινάριο τῶν «τρελαμένων», γιά μένα εἶναι σπουδαῖο. Ἡ παρουσία ἑνός Γραφείου Ἱεραποστολῆς εἶναι μιά ἁπλή μαρτυρία. Καί ὁ λαός νά θυμᾶται καί νά καλλιεργεῖ αὐτό τό ἦθος. Μᾶς χρειάζεται φυσικά πάρα πολύ καί ἡ βοήθεια πού γίνεται μέ μεταφράσεις κι ὅλα αὐτά εἶναι πολύ οὐσιαστικά.

Α.Κ.: -Σ᾿ αὐτό ἤθελα νἄρθω.

π.Κ.Σ.: -Εἶναι πολύ οὐσιαστικό θέμα οἱ μεταφράσεις.

Α.Κ.: -Δέν εἶναι τόσο ἁπλά, ὅσο τό παρουσιάζετε. Ὅτι εἶναι ἁπλή παρουσία, μέ τήν ἔννοια ὅτι γίνονται κάποιες μεταφράσεις κειμένων.

π.Κ.Σ.: -Πολυποίκιλη παρουσία.

Σεβ.Ν.: -Καί καταλυτική, ὅσο κι ἄν ὁ π. Κωνσταντίνος νά μή θέλει νά τό πεῖ, ἐπειδή διηύθυνε ἐπί τόσα χρόνια τό Γραφεῖο, ἄς τό ποῦμε ἐμεῖς. Εἶναι καταλυτική ἡ παρουσία τοῦ Γραφείου Ἱεραποστολῆς τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἐάν γιά τόν α´, β´ λόγο, πιστέψτε με, μήν τό περιμένετε νά τό πεῖ ὁ π. Κωνσταντίνος, ἐγώ μπορῶ νά σᾶς τό πῶ ἀβίαστα καί χωρίς κανένα ἐνδοιασμό, ὅτι ἐάν γιά τόν ὁποιονδήποτε λόγο αὐτή τή στιγμή ἔκλεινε τό Γραφεῖο Ἱεραποστολῆς, τό Γραφεῖο Ἱεραποστολῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐννοῶ, θά ἔμπαινε μιά τεράστια βόμβα, πού θά δυναμίτιζε τό ἔργο παντοῦ στή γῆ, δέν θά ἀναφέρω γιά ποιούς λόγους καί αὐτό εἶναι, τό θεωρῶ ὅτι εἶναι δεδομένο. Εἶναι εὐλογία πού ὑπάρχει αὐτό τό Γραφεῖο καί μέ τόν τρόπο πού κινεῖται, κι ὅπως εἶπε ὁ π. Κωνσταντίνος, πάντοτε διακριτικά. Πάντοτε διακριτικά. Καί τό Γραφεῖο θά ἔπρεπε ἐμεῖς, οἱ καθ᾿ ὕλην ἁρμόδιες Ἐκκλησίες, δηλαδή τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, πού ἔχει κάποιους χώρους ἱεραποστολικούς, τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, θά ἔπρεπε νά συνεργάζεται πολύ στενά, καί συνεργάζεται. Ἀλλά θἄπρεπε νά συνεργασθεῖ καί σ᾿ ἄλλο ἐπίπεδο μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ἄν θέλετε, νά τό πῶ διαφορετικά; Νά συνεργασθεῖ μέ τό δυναμικό, τό ὁποῖο ὅλα αὐτά τά χρόνια, ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἀναστασίου μέχρι σήμερα, γιατί καί ὁ π. Κωνσταντίνος καί ὁ Θανάσης Παπαθανασίου καί ἐσεῖς κ. Καρυώτογλου καί οἱ ἄλλοι συνεργάτες, πού πιθανά ἐγώ νά μήν τούς ξέρω, οἱ ὁποῖοι δροῦν καί κινοῦνται στό περιθώριο, σέ διαφορετικό ἐπίπεδο, ὅλοι αὐτοί ξεκινήσανε μέ τήν ἴδια φλόγα ἀπό κάπου, γιά κάποιο σκοπό. Θά ἔπρεπε, λοιπόν, οἱ Ἐκκλησίες οἱ δικές μας μέ ὅλο αὐτό τόν κόσμο νά συνεργαστοῦν πιό στενά καί νά ζητήσουν συγκεκριμένα πράγματα, νά ζητήσουν χείρα βοηθείας σέ συγκεκριμένα πράγματα. Νά πῶ κάτι ἄλλο; Νά μήν περιμένει, καί συγχωρεῖστε με π. Κωνσταντίνε καί οἱ τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας, νά μήν περιμένει ἀπό τήν Ἀποστολική Διακονία νά τοῦ ὑποδείξει πῶς θά κινηθεῖ, νά μήν περιμένει, νά τό πῶ λίγο ἁπλά, Θανάση συγχώρεσέ με, ἀπό τόν Θανάση Παπαθανασίου νά γράψει γιά νά μέ προκαλέσει ἐμένα ὡς συνοδικό, νά πῶ· ἔ, κοίτα νά δεῖς κάτι γίνεται. Ἐκεῖνο πού θἄπρεπε νά γινόταν εἶναι ἐμεῖς, ἐγώ ὡς συνοδικός, νά προκαλέσουμε τόν Θανάση, τόν π. Κωνσταντίνο, τόν Καρυώτογλου, τόν Πέτρο, τή Μαρία, τόν ὁποιονδήποτε ἔχει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ κι ἔχει κάποια συγκεκριμένα χαρίσματα καί κάποια ἀνοίγματα στό μυαλό του, νά τόν προκαλέσουμε ἐμεῖς νά ἀσχοληθεῖ μέ κάποια πράγματα. Ἀλλά αὐτή τή στιγμή συμβαίνει τό ἀντίθετο. Καί ποῦ θέλω νά καταλήξω· Ὄχι ὅτι εἶναι κακό ἀλλά ἔχει μιά κακή πλευρά. Θέλω νά καταλήξω στό ἑξῆς· ὅτι φοβᾶμαι ὅτι ἐμεῖς, ὡς καθ᾿ ὕλην ἁρμόδιες Ἐκκλησίες, δέν ἔχουμε πιάσει τό νόημα τῆς ἱεραποστολῆς. Πάρα πολύ τό φοβᾶμαι αὐτό τό πράγμα. Καί δέν ἔχουμε μπεῖ, γιά νά κάνουμε μιά θεμελιακή δουλειά. Νά σᾶς πῶ κάτι προσωπικά, κι ἄς μέ συγχωρέσουν καί οἱ ἀκροατές σας καί ἐσεῖς πού βρίσκεσθε ἐδῶ, μέ ὅλον τόν σεβασμό τό λέω, τό λέω μέσα ἀπό τήν καρδιά μου· ἐμένα δέν μέ ἐνδιαφέρουν πόσες ἐκκλησίες θά κτισθοῦν. Πιστέψτε με, δέν μέ ἐνδιαφέρουν πόσες ἐκκλησίες θά χτισθοῦν. Μέ ἐνδιαφέρουν αὐτές οἱ δέκα καλύβες, πού μπορεῖ νά ὑπάρχουν ἤ οἱ πέντε ἀντί γιά τίς πεντακόσιες ἐκκλησίες, μέ ποιούς θά γεμίσουν. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, πού θά καθήσουν μέσα στόν χῶρο νά ἐκκλησιασθοῦν, ξέρουν γιατί μπαίνουν μέσα; Ξέρουν τί σημαίνει Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία; Αὐτή τήν παρατήρηση ἤθελα νά κάνω μόνο.

Θ.Π.: -Ξέρετε, τό θέμα εἶναι νά ξέρουν αὐτοί πού μπαίνουν, νά ξέρουν κι αὐτοί πού τίς κτίζουν. Ἔτσι; Δηλαδή, ἀληθινά νοιαζόμαστε, ἀληθινά νοιάζονται οἱ τοπικές Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, τῆς ἑλλαδικῆς συμπεριλαμβανομένης; Νοιάζονται; Γιά ποιό θέμα νοιάζονται; Δηλαδή θεωροῦνται προκεχωρημένα φυλάκια τίνος πράγματος οἱ Ἐκκλησίες οἱ Ὀρθόδοξες, ἄς ποῦμε, στήν Ἀφρική; Ἀλλά κι ἕνα ἄλλο ἐρώτημα μαζί μεῖζον. Στ᾿ ἀλήθεια πιστεύουμε ὅτι νοιάζονται γι᾿ αὐτή τήν ὑπόθεση; Δηλαδή, νά ρωτήσουμε, ἄς τό ποῦμε, πόσος χρόνος ἀπό τίς ἐνδοεκκλησιαστικές διεργασίες ξοδεύεται γιά τή συζήτηση αὐτῶν τῶν πραγμάτων; Γιά ποιό λόγο τά θέματα δέν συζητιοῦνται; Τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, γιά παράδειγμα, πού...

Σεβ.Ν.: -Δέν θά σοῦ πῶ τί κάνει ἡ Σερβική Ἐκκλησία, γιατί δέν μπορῶ νά ξέρω, ὅταν δέν ξέρω καί δέν μπορῶ νά σοῦ ἀπαντήσω τό τί κάνει αὐτή τή στιγμή ἡ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας.

Θ.Π.: -Καταπληκτικό!

Α.Κ.: -Πάρα πολύ σημαντικό!

π.Κ.Σ.: -Ἐπειδή βρεθήκαμε σ᾿ ἕνα οὐσιαστικό σημεῖο, νά κάνω ἁπλῶς μιά πρόταση. Δέν εἶναι καημός μου, δέν εἶναι κριτική, ἁπλῶς καταθέτω μιά γνώμη. Καί πάλιν καί πολλάκις, πάντοτε διερωτῶμαι· γιατί ποτέ μέσα στή θεματική καί τήν ἀτζέντα τῶν θεμάτων τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, δέν μπῆκε ποτέ θέμα γιά τήν ἱεραποστολή; Εἶναι τόσο περιττό θέμα; Πιθανότατα νά ὑπάρχουν κι ἄλλα θέματα πολύ οὐσιαστικά. Ἀλλά ὅταν βλέπω νά ἀναλώνονται ἀπό τίς πέντε ἡμέρες τῆς Ἱεραρχίας οἱ δύο γιά τίς ἐκλογές, τρεῖς ὧρες γιά τήν ἱεραποστολή τί εἶναι; Μόνο αὐτό θά πῶ, ἤτανε βόμβα!

Α.Κ.: -Ἤτανε βόμβα!

Θ.Π.: -Κρότου-λάμψης!

Α.Κ.: -Ὅμως δέν ἔχει σημασία τό ὅτι μποροῦμε καί τό λέμε αὐτή τή στιγμή;

π.Κ.Σ.: -Πάντοτε θά λέμε αὐτό πού πρέπει νά ποῦμε στήν Ἐκκλησία μέσα, ὡς ὀρθόδοξος νιώθω ὅτι μπορῶ νά πῶ. Νά μέ ἀκούσουν καί νά μέ δείρουν.

Α.Κ.: -Ὅσο μιλούσατε, σκέφθηκα τό ἑξῆς· Τό θέμα τῆς ὀργάνωσης, δηλαδή ἐντάξει τά εἴπαμε ὅλα αὐτά τά πράγματα, ὁ καθένας λέει καί ὁ π. Κωνσταντίνος λέει, τ᾿ ἀφήνουμε στά χέρια τοῦ Θεοῦ κ.λπ., ἀλλά θά κάνω τώρα τόν δικηγόρο τοῦ διαβόλου, παίρνοντας τήν ἄποψη τή δυτική, ὅτι πᾶμε καί λίγο ὀργανωμένα, δέν πᾶμε καί ἀνοργάνωτα, βρέ ἀδελφέ!

Σεβ.Ν.: -Ἔτσι, χωρίς πρόγραμμα, σάν τή Μαρία Ρεζάν!

Α.Κ.: -Σάν τή Μαρία Ρεζάν, ἔτσι χωρίς πρόγραμμα, λίγο...

Θ.Π.: -Καί ἡ ἔννοια τοῦ προγράμματος, δέν εἶναι συλλήβδην δυτική ἔννοια. Τί ἐννοῶ· ἐφόσον ἡ Ἐκκλησία θέλει νά εἶναι μιά κοινότητα, πρέπει νά ἔχει μία δομή. Δέν σημαίνει ὅτι θἆναι ἕνα σκορποχώρι, θἄχει ἕνα ὅραμα, ἕνα σκελετό κ.λπ. Ἐγώ συμφωνῶ μ᾿ αὐτά πού εἶπε προηγουμένως ὁ π. Κωνσταντίνος γιά τό ἦθος τῆς δουλειᾶς αὐτῆς. Δηλαδή νά μήν καμώνεται ὅτι εἶναι κάτι ἄλλο. Νά μήν μετατρέπεται σέ μάρκετινγκ, νά ἔχει περί πολλοῦ ἀκόμη καί τή σιωπή, ἔτσι; Ὅλα αὐτά τά θέματα. Ἀλλά ὅσον ἀφορᾶ τήν ὀργάνωση, μέ τήν ἔννοια, ἄς τό ποῦμε, τῶν ἐκκλησιαστικῶν κριτηρίων, θεωρῶ κεφαλαιώδους σημασίας τό νά συζητηθοῦν μερικά πράγματα. Θεωρῶ πολύ σημαντικό πρόβλημα τό ὅτι δέν συζητιοῦνται. Δηλαδή στή συζήτηση ἐπάνω θά μποροῦσαν νά κονταροκτυπηθοῦν ἄνθρωποι, νά διαφωνήσουν, νά γίνουμε σοφώτεροι, νά μάθουμε καί διάφορα τέτοια πράγματα. Εἶναι ἐκπληκτικό τό γεγονός, ὅτι ἀπ᾿ ὅλα τά προβλήματα πού ὑπάρχουν, ἄς ποῦμε, στήν Ἀφρική, δέν ἔχουμε μελετήματα καί δέν ἔχουμε καταγραφές. Ἤ ἄν ἔχουμε, δέν τίς γνωρίζω ἐγώ.

Σεβ.Ν.: -Δέν ἔχουμε.

Θ.Π.: -Εἶναι πολύτιμα πράγματα, εἶναι πολύτιμα αὐτά τά ὁποῖα λέγονται προφορικά. Περίπου αὐτοί πού τά ζοῦν, δέν τολμοῦν νά τά διατυπώσουν γραπτά. Καί τό ὅτι δέν τολμοῦν, πρέπει κι αὐτό νά τό κοιτάξουμε.

Α.Κ.: -Ποῦ ὀφείλεται αὐτό;

Θ.Π.: -Ὀφείλεται, κατά τή γνώμη μου, στό ὅτι ὑπάρχει μιά μεγάλη ἀπροθυμία νά ἀσχοληθεῖ ἡ Ἐκκλησία μας μέ τήν ἱεραποστολή στήν οὐσιαστική της ἔννοια, ὅπως προσπαθοῦμε νά τήν ψηλαφήσουμε, ἐν πάσῃ περιπτώσει, ὅπως τώρα.

Α.Κ.: -Ἄρα εἶναι θέμα ὀργανώσεως τό πράγμα.

Θ.Π.: -Ἀφενός αὐτό καί ἀφετέρου εἶναι αὐτό τό εἶδος τῆς, ἐπιτρέψτε μου νά τό πῶ ἔτσι, τῆς ἀντιθεολογίας, ἡ ὁποία συνεχίζει καί βλέπει τήν ἱεραποστολή εἴτε ὡς ἰμπεριαλισμό, εἴτε ὡς προσηλυτισμό, εἴτε ὡς...

Α.Κ.: -... ἐκπολιτισμό.

Θ.Π.: -Δέν ξερω τί, ὅλα αὐτά τά πράγματα. Ἔτσι, αὐτό ρίχνει βαριά σκιά πάνω σ᾿ αὐτό πού προσπαθοῦμε νά ψηλαφήσουμε ἐμεῖς, ἐδῶ πέρα. Ἀλλά καί τό θέμα τοῦ ὅτι δέν ἔχουμε συνέδρια, γιά νά συζητήσουν οὐσιαστικά, ὄχι γιά ν᾿ ἀνταλλάσουμε κολακεῖες μεταξύ μας, ἤ νά κάνει κανείς μιά εἰσήγηση, τήν ὁποία θά τήν περάσει στό βιογραφικό του, ὁμιλῶ γιά τό συνέδριο ὑπό τήν ἔννοια τῆς ἐκκλησιαστικῆς συνόδου δηλαδή, πού βάζει κάτω τά προβλήματα, ἀναμετριέται μ᾿ αὐτά, κι ἔχει νά κάνει μέ τό θέμα τῆς συγκρότησης τῶν τοπικῶν ἐκκλησιῶν, μέ τό θέμα τῶν χαρισμάτων καί διακονημάτων τοῦ ντόπιου πληθυσμοῦ, μέ τό θέμα τῆς πρόσληψης ἀκόμα καί τῶν ἐλαφρότερων ζητημάτων, δηλαδή ὅπως εἶναι ἡ τέχνη, ὅπως εἶναι ἡ παραγωγή κειμένων ἀπό τούς ἴδιους.

Α.Κ.: -Δέν εἶναι ἐλαφρύ θέμα. Βαριά εἶναι ὅλα.

Θ.Π.: -Τέλος πάντων! Θέλω νά πῶ εἶναι κάτι, πού θά μποροῦσε νά γίνει μέ μεγαλύτερη εὐκολία.

Α.Κ.: -Κουβεντιάζαμε προηγουμένως γιά τό θέμα τῆς ὀργάνωσης γενικά. Ἄν εἶναι ἐφικτή μιά ὀργάνωση, ἄν εἶναι ἀναγκαία μιά ὀργάνωση γιά τήν ἱεραποστολή, δεδομένου ὅτι μέχρι τώρα τό εἴδαμε πιό χαλαρά τό θέμα, πιό ὀρθόδοξα, ἄν θέλετε νά τό ποῦμε ἔτσι. Ἄν καί ἡ ὀργάνωση εἶναι μέσα στά πλαίσια τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας.

Θ.Π.: -Γιατί στούς Σλάβους ἐστάλησαν ὁ Κύριλλος καί ὁ Μεθόδιος;

Α.Κ.: -Μέ ὀργάνωση καί προετοιμασία.

Θ.Π.: -Γιατί πιθανότατα εἶχαν μιά ἰδέα τῆς γλώσσας γιά παράδειγμα. Ἤ ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο δούλεψαν γιά τά κείμενα, γιά τίς μεταφράσεις καί ὅλα τά σχετικά. Ξέρετε, μερικές φορές μερικά δίπολα, πού βάζουμε μέσα στό νοῦ μας εἶναι διχαστικά. Δηλαδή, ἄν εἶναι ἄσπρο-μαῦρο, βίωμα ἤ κάτι ἐγκεφαλικό. Μποροῦμε τή σπουδή, τή θεολογική σπουδή, ἀκόμη καί τήν ἐπιστημονική ἔρευνα, θά ἔλεγα, νά τήν κάνουμε ὡς ἔργο προσευχῆς; Μποροῦμε, γιά παράδειγμα, νά ἔχουμε μελετήματα σοβαρά, τά ὁποῖα τί θά εἶναι; Ἀποτύπωση στό χρόνο καί ἀποτύπωση ἐπάνω στό χαρτί τοῦ σεβασμοῦ μας γιά τόν ἄλλο, πού θέλουμε νά τόν γνωρίσουμε. Μποροῦμε νά τό κάνουμε αὐτό τό πράγμα; Γι᾿ αὐτό ἐδῶ εἶναι καί ἡ σημασία τῶν ἱεραποστολικῶν σπουδῶν, πού ὅπως εἴπατε προηγουμένως καί σωστά, ἔχουν παραμεληθεῖ. Ἐγώ θά ἔλεγα ἀκόμα καί τῆς ἐκπόνησης διατριβῶν, ὄχι ἴσως μέ τήν ἔννοια πού ἀκούγεται ἐξ ἀρχῆς, δηλαδή ἴσως κάτι ἐγκεφαλικό, κάτι ξερό κ.λπ.

Α.Κ.: -Προσπάθεια ἔρευνας.

Θ.Π.: -Ἀπόπειρα ἔρευνας, ἀπόπειρα γνώσης τῆς «πραγματικῆς πραγματικότητας» μέσα στήν ὁποία ζοῦμε καί μέ τή διάθεση ὄχι κανείς ν᾿ ἀποτυπώσει μόνο τή σοφία του, ἀλλά νά γίνει σοφώτερος, συναντώντας τήν πραγματικότητα τήν ἀπέναντι.

Α.Κ.: -Καί ἔχω τήν ἐντύπωση ὅτι νέα παιδιά δέν θά εἶχαν καμιά ἀντίρρηση γιά κάτι τέτοιο. Θά θέλανε. Ἀλλά δέν ὑπάρχει κανένας γιά νά τά καθοδηγήσει καί νά ρίξει λίγο φῶς μέσα στή σκιά, πού ἔχουμε στίς μέρες μας. Ἐγώ θά ἤθελα νά κάνω μιά ἄλλη ἐρώτηση, συνεχίζοντας. Ἕνα Γραφεῖο, λοιπόν, μπορεῖ νά κάνει πολλά πράγματα. Νά ὀργανώσει κάποια πράγματα. Ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νά ὀργανώσει. Ἕνας Ἐπίσκοπος τί μπορεῖ νά κάνει γιά τήν ἱεραποστολή;

Σεβ.Ν.: -Ὁρίστε; Ἕνας Ἐπίσκοπος τί μπορεῖ νά κάνει γιά τήν ἱεραποστολή;

Α.Κ.: -Κι ἀπευθύνομαι στόν Ἐπίσκοπο, ἀλλά νομίζω ὅλοι μποροῦμε νά τοποθετηθοῦμε.

Θ.Π.: -Νά θυμηθεῖ ὅτι εἶναι Ἐπίσκοπος!

Α.Κ.: -Νομίζω ὅτι ἔχει αὐτή τή συνείδηση.

Σεβ.Ν.: -Πολύ ἐνδιαφέρουσα ἐρώτηση, πραγματικά. Τί μπορεῖ νά κάνει;

Α.Κ.: -Σᾶς ἔτυχε νά ξαναθέσετε ἕνα τέτοιο ἐρώτημα στόν ἑαυτό σας;

Σεβ.Ν.: -Νά σᾶς πῶ τί μπορεῖ νά κάνει.

Α.Κ.: -Ὡς Ἐπίσκοπος;

Σεβ.Ν.: -Μπορεῖ νά ἀφουγκράζεται. Μπορεῖ νά προσεύχεται. Μπορεῖ νά λειτουργεῖ, γιατί λέει πάρα πολλά αὐτό τό πράγμα.

Α.Κ.: -Ναί, βέβαια.

Σεβ.Ν.: -Εἶναι τό Α καί τό Ω. Καί ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι, μέσα ἀπό αὐτά τά πράγματα, δέχεται, ὅσο ὁ ἴδιος ἀφήνει τόν ἑαυτό του κι ἀφήνει περιθώρια, τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ, ἀκούει καί ἀπό κεῖ καί πέρα, μήν ἀκούγονται θεωρητικά ἴσως αὐτά πού λέω, εἶναι προσωπικά βιώματα.

Θ.Π.: -Νά ρωτήσω κάτι;

Σεβ.Ν.: -Ναί.

Θ.Π.: -Νά εἶναι ἕτοιμος καί νά ἀποτύχει;

Σεβ.Ν.: -Ἐννοεῖται! Ἐννοεῖται! Ἄν μπορεῖ νά ξεφύγει ἀπ᾿ τά ἐγώ...

Α.Κ.: -Ἀπ᾿ τόν ἐγωισμό του.

Θ.Π.: -Δηλαδή αὐτό δέν τό λέω εἰδικά γιά τόν Ἐπίσκοπο, ὁπωσδήποτε τό λέω καί γι᾿ αὐτόν, ἀλλά τό λέω γιά ὅλους μας.

Α.Κ.: -Γιά ὅλους, αὐτό ἰσχύει γιά ὅλους.

Σεβ.Ν.: -Εὔκολο εἶναι τό mea culpa νά τό πεῖς. Καί πρέπει νά τό πεῖς, νά τό ἀποδέχεσαι. Γιατί κανείς δέν εἶναι τέλειος, κανείς δέν εἶναι ἕτοιμος, κανείς δέν εἶναι, ἀλλοίμονο.

Θ.Π.: -Ἁπλῶς, δηλαδή, σκέφτομαι ὅτι μέσα σ᾿ ὅλη αὐτή τήν πιθανολόγηση εἶναι, νομίζω, δυσβάσταχτο, ἀλλά εἶναι πολύ καλό νά ἔχουμε ἀκόμα καί τό ἐνδεχόμενο, αὐτό τό πράγμα πού ἔχουμε στό νοῦ μας ἤ αὐτό τό πράγμα στό ὁποῖο ἐπενδύουμε, νά τό δοῦμε νά καταρρέει.

Σεβ.Ν.: -Καί πιστέψτε με, ἀπό ἐμπειρία, συμβαίνει.

Θ.Π.: -Ἤ νά τό πῶ διαφορετικά. Ἄν δέν εἴμαστε, δέν τό λέω συγκεκριμένα, ἔτσι; Τό λέω αὐτή τή στιγμή πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα γιά τόν ἑαυτό μου, ὁπότε τσαλαβουτάω σ᾿ αὐτή τή συζήτηση τῆς ἀγωνίας τῆς ἱεραποστολῆς κ.λπ. Ἄν τυχόν ὄντως δεχόμαστε τόν Θεό ἔτσι ὅπως μᾶς τόν λέει ἡ Ἐκκλησία, ἄν ὄντως ὁ Θεός εἶναι μιά προσωπική ὕπαρξη, μέ τήν ὁποία τό μεγάλο στοίχημα εἶναι νά κατορθώσω νά συνάψω σχέση, ἄν εἶναι ὄντως ἔτσι κι ἄν δέν διακατέχομαι ἀπό κάποιον ὄψιμον, ἄς τό ποῦμε ἐντός εἰσαγωγικῶν, ὀρθόδοξο πεντηκοστιανισμό...

Α.Κ.: -Τήν ἀγωνία τῆς νίκης.

Θ.Π.: -Τότε θά πρέπει νά πιθανολογήσω ἀκόμα καί τό νά διαφωνήσει ὁ Θεός μαζί μου. Ἀκόμα καί νά τά κάνω μούσκεμα στό Ὄνομά Του.

Σεβ.Ν.: -Καί πίστεψέ με, δέν θά πῶ, ὅμως, περισσότερα, ὅτι συμβαίνει. Πάρα πολλές φορές συμβαίνει νά ἐπενδύεις, ὅπως εἶπες, σέ πρόσωπα, σέ σχέδια, σέ πράγματα κι αὐτά νά καταρρέουν. Νά κινεῖσαι δεξιά καί νά βλέπεις πώς ὁ δρόμος πρός τά δεξιά μπλοκάρεται καί ἀνοίγει μπροστά σου ἕνας ἄλλος δρόμος. Τό καταλαβαίνεις. Ἴσως νά κοστίζει. Ἔχεις ἀναλωθεῖ κι ἔχουν κι ἄλλοι ἀναλωθεῖ, κυνηγώντας αὐτό τό πράγμα, πού ἐσύ θεωροῦσες ὅτι εἶναι σωστό, χωρίς τελικά νά εἶναι σωστό. Συμβαίνει κι αὐτό τό πράγμα.

Α.Κ.: -Καί σᾶς ἔχει τύχει σ᾿ αὐτήν τήν περίπτωση πιά, ὅταν ἔχουν καταρρεύσει τά πάντα σ᾿ αὐτή τή συγκεκριμένη, ἄς ποῦμε, ἐνέργεια νά νιώθετε μόνος; Ἤ ὄχι;

Σεβ.Ν.: -Ὄχι, ὄχι, δέν μοῦ ἔχει τύχει. Θά μιλήσω τελείως εἰλικρινά, ἀφοῦ μέ ἐξομολογεῖτε, οὔτε μόνος, οὔτε ἀποτυχημένος.

Α.Κ.: -Ἔτσι.

Σεβ.Ν.: -Θεωρῶ ὅτι ἡ μαθητεία δέν ἀφορᾶ μόνο ἐσᾶς, ἀφορᾶ καί στόν ὁποιονδήποτε ἀπό μᾶς. Ἔτσι δέν εἶναι; Ὅποιου βαθμοῦ κληρικό. Λοιπόν, εἶναι μιά μαθητεία. Θά κάνεις τίς σωστές ἐπιλογές σου. Καί μέσα ἀπό τά λάθη σου μαθαίνεις. Χτίζεσαι ὁ ἴδιος προσωπικά καί προχωρεῖς. Ἀποδέχεσαι ὅτι ἔχεις κάνει λάθος, εἶναι πάρα πολύ ἁπλά τά πράγματα. Ἐκτός, βέβαια, ἐάν πιστεύει κανείς ὅτι εἶναι ὁ σοφώτερος τῶν πάντων, ἄν πιστεύει ὅτι εἶναι ὁ τελειότερος.

Α.Κ.: -Ὁπότε, τότε καταρρέει πέρα γιά πέρα.

Σεβ.Ν.: -Καταρρέεις ἀπ᾿ ἐκεῖ καί πέρα, βεβαίως, γιατί δέν θά μπορεῖς νά χειριστεῖς τήν ἀποτυχία σου καί τήν ἀπόρριψη πού συνδυάζεται ἀπό τούς ἐγγύς καί ἀπό τούς μακράν τῶν ἐπιλογῶν σου.

π.Κ.Σ.: -Βάλατε στό τραπέζι δύο καίριες λέξεις καί θέλω λίγο νά τίς προσδιορίσω. Ἡ δεύτερη ἦταν ἡ λέξη ἀποτυχία. Ἡ πρώτη ἦταν ἡ λέξη ὀργάνωση. Στήν Ἐκκλησία μέσα ἀποκλείεται νά δοῦμε ἀποτυχία τῆς Ἐκκλησίας. «Καί πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς».

Α.Κ.: -Ὄχι, βέβαια!

π.Κ.Σ.: -Ἄρα, ὑπάρχει ἀποτυχία τῆς δικῆς μας ἐμπιστοσύνης στόν Θεό. Ἁμαρτωλοί ὅλοι εἴμαστε. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀπέτυχε νά προχωρήσει στή Μικρά Ἀσία, τόν κάλεσε ἀπό τήν Τρωάδα στή Μακεδονία, ἔτσι; Ἐμπιστεύθηκε τόν Θεό. Μιά ἐλεύθερη κίνηση. Αὐτό εἶναι ἀποτυχία. Ἀποκλείεται ἡ Ἐκκλησία νά ἀποτύχει. Κι ὅταν κλείσει, ὅπως εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος, ὁ δρόμος, ἄλλος δρόμος θ᾿ ἀνοίξει. Ἀλλ᾿ ἐμεῖς εἴχαμε τά δικά μας προγράμματα κι ὀργάνωση καί ἀποτύχαμε στά ἐγωιστικά μας σχέδια. Γι᾿ αὐτό νά πάω στήν ὀργάνωση. Ἔχω δικούς μου λόγους, πού ὅταν ἀκούω τή λέξη ὀργάνωση, μέ πιάνει ἀλλεργία.

Α.Κ.: -Παθαίνετε!

π.Κ.Σ.: -Ναί, γιά πολλούς λόγους. Μήν ἀνοίξετε τήν κουβέντα, θά πᾶμε κάπου ἀλλοῦ, ἄν κι ἔχει σχέση μέ τήν ἱεραποστολή, εἶναι ἕνας πόνος, ἀλλά δέν θά τ᾿ ἀνοίξω, ἐσεῖς ἄν τ᾿ ἀνοίξετε, θά πάρετε τήν εὐθύνη. Προτιμῶ, λοιπόν, ἀντί ὀργάνωση, νά πῶ ἡ τάξη τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ τάξις τῆς Οὐρανίου Ἱεραρχίας. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει μιά τάξη. Πρῶτα-πρῶτα, τό ἁπλό πράγμα, νά ξεκινήσουμε πῶς ἡ Ἐκκλησία κάνει τάξη; Ἔχουμε τούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας. Γιά τήν ἐκκλησιολογία, γιά τή Λειτουργία, ἔχουμε μιά τάξη, τάξη δέν εἶν᾿ αὐτή;

Α.Κ.: -Σωστό!

π.Κ.Σ.: -Δέν εἶναι ὀργάνωση. Παραδομένη! Ὄμορφη! Πολλές φορές ξεχνᾶμε καί τούς κανόνες, ὁτιδήποτε εἶναι, τά ξεχνᾶμε, κάνουμε τά δικά μας.

Α.Κ.: -Ἐδῶ ὑπάρχει οἰκονομία.

π.Κ.Σ.: -Βεβαίως, ὑπάρχει οἰκονομία. Ἀρκεῖ ἡ οἰκονομία νά μή γίνεται παράδοση.

Α.Κ.: -Σωστό.

π.Κ.Σ.: -Δεύτερον, κατά τά μέτρα τῆς τάξεως αὐτῆς, ὁ καθένας ἀπό τό μετερίζι του κάνει αὐτό πού πρέπει. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά ὀργανώσει, θά τάξει, σέ μιά τακτική πορεία τά δικά της. Ὅπως εἴπαμε, νά προετοιμάσει ἱεραποστόλους, νά μάθει τή σάρκωση, νά κάνει αὐτό πού κάνει. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας τά δικά της. Γενικώτερες προοπτικές, πού δημιουργοῦν γενικώτερα θεματικά κοιτάγματα, ἀφοροῦν μιά διορθόδοξη ματιά, ἕνα κοίταγμα, ὅπου τά Πατριαρχεῖα ὀργανώνουν κάποιο θέμα. Ἄς μήν εἶναι πανορθόδοξη σύσκεψη, ἐκπρόσωποι τῶν Πατριαρχείων, δύο-τρεῖς νά μιλήσουν γιά τό θέμα τῆς ἱεραποστολῆς, νἄχουν μιά κοινή γραμμή σ᾿ αὐτά τά θέματα. Ἐκεῖ θἆταν πολύ ὡραῖο, θἆταν ὄμορφο ἄν μπορεῖ νά γίνει. Ἐκεῖ μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά μιά γενική τάξη. Εἰδάλλως, ἔχει ὁ Σεβασμιώτατος τήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας, θά κάνει τήν ἐνορία, θά λειτουργήσει ὁ παπάς, αὐτό δέν εἶναι τάξη; Θά λειτουργήσει, ὅπως πρέπει νά λειτουργήσει, μέ τά δεδομένα τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ὁ ἱερέας πού θά γίνει κληρικός μέ τά δεδομένα τῆς Ὀρθοδοξίας μας, αὐτό εἶναι τάξη. Ἐμεῖς τί ἄλλο πᾶμε νά ὀργανώσουμε; Ἄν ὑπάρχει κάτι νέο, βεβαίως, ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἀνοικτή στήν αὔξηση τῆς παραδόσεώς της. Νά τό κάνουμε, μέσα ἀπό πολλή συλλογικότητα καί πολλή σκέψη. Μήν κάνουμε, ἔτσι, κινήσεις ἐπαναστατικές, ὅτι δῆθεν ὅλα θά τ᾿ ἀλλάξουμε ἐμεῖς.

Θ.Π.: -Ἤ φανταχτερές.

π.Κ.Σ.: -Εἶναι τόσο ἁπλή ἡ Ἐκκλησία μας. Διαβάστε τούς κανόνες. Ὅποτε στήν Ἐκκλησία βγῆκε σκάνδαλο ἤ σκάνδαλα, σημερινά ἤ παλαιότερα, ἤτανε παραβίαση τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἔτσι εἶναι πάντοτε, ἀπό τά τελευταῖα σκάνδαλα, εἴτε λέγονται Βατοπέδι εἴτε τά παλαιά, πρίν ἀπό τρία χρόνια, ὁ χαμός πού γινόταν στήν Ἑλλάδα, ἦταν παραβίαση τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας μας. Τό ξεχνᾶμε, ἔχω μιά ὀφειλή καί μιά εὐθύνη. Ἄρα ἀναιρῶ τή λέξη ἀποτυχία καί ἀναιρῶ τή λέξη ὀργάνωση καί γιά τήν προσωπική μου ἀλλεργία. Καί πάντα θά μείνω ἀλλεργικός σ᾿ αὐτό τό θέμα. Πιστεύω νἄχα πεθάνει.....

Α.Κ.: -Σωστό, συμφωνοῦμε, νομίζω. Δέν διαφωνοῦμε σ᾿ αὐτό.

Σεβ.Ν.: -Ἄν καί ἐσεῖς διευθύνετε καί συντονίζετε τήν ἐκπομπή κύριε Καρυώτογλου μποροῦμε ν᾿ ἀλλάξουμε ρόλους; Θέλω νά θέσω ἕνα θέμα, ἕνα ἐρώτημα πού μέ ἀπασχολεῖ καί τό ὁποῖο δέν εἶναι ἁπλῶς γιά νά τό θέσω στό τραπέζι καί νά ἀκουστοῦν δυό πράγματα. Καί ἀπευθύνομαι καί στούς τρεῖς σας. Γιατί ἐγώ τό παλεύω καί δέν μπορῶ νά βρῶ τά ὅρια. Λοιπόν, τί σημαίνει Ἐκκλησία, γιά ποιό λόγο βρίσκεται κανείς κάτω καί μέ τί πρέπει νά ἀσχοληθεῖ. Πρέπει νά χτίσεις ψυχές, πρέπει βασικά νά παρουσιάσεις τήν εὐαγγελική ἀλήθεια ὅτι Χριστός Ἀνέστη καί πάνω σ᾿ αὐτό νά χτίζεις τά πάντα καί μιλᾶς γιά τά πάντα. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔχεις νά ἀνακουφίσεις, ἔχεις νά ἀντιμετωπίσεις ὡς Ἐκκλησία καί τά καθημερινά προβλήματα τῶν ἀνθρώπων της.

Α.Κ.: -Προπαντός.

Σεβ.Ν.: -Τό ἐρώτημα· Ἐγώ προσωπικά τό ἐννοῶ καί δέν εἶναι παιχνιδάκι-τρίκ, γιά νά πέσει στό τραπέζι αὐτό τό θέμα. Δυσκολεύομαι νά βρῶ τό ὅριο. Ποῦ μιά Ἐκκλησία παραμένει Ἐκκλησία καί πότε γίνεται μή κυβερνητικός ὀργανισμός, ActionAid ἤ κάτι παρόμοιο. Δηλαδή, π. Κωνσταντίνε, Ἀλέξανδρε, Θανάση, ὧρες-ὧρες νιώθω ὅτι αὐτό πού γίνεται, σέ εὐρύτερη κλίμακα, εἶναι περισσότερο κοινωνικό ἔργο. Κι ἀναρωτιέμαι κάποιες φορές ποιά ἡ διαφορά μεταξύ ἐμοῦ, ἄς ποῦμε, καί τῆς κυρίας Βαρδινογιάννη, ἤ ἡ κυρία Μητσοτάκη δέν ξέρω ποιά εἶναι στό ActionAid . Κι ἀπ᾿ τήν ἄλλη μεριά σκέφτεσαι ὅτι δέν μπορεῖς νά ἀγνοήσεις τήν πραγματικότητα, ὅτι πρέπει ν᾿ ἀσχοληθεῖς καί μέ τά προβλήματα τοῦ κόσμου, τῶν ἐνοριτῶν σου, δηλαδή μέ τό θέμα τῆς παιδείας, τό θέμα τῆς ὑγείας, ὅλα αὐτά τά πράγματα εἶναι πάρα πολύ βασικά. Δέν ἔχω ἀκόμα ξεκαθαρίσει μέσα μου ποῦ τραβιέται ἡ γραμμή; Ποῦ σταματάει κανείς; Πολλές φορές, τό ὁμολογῶ, μπορεῖ νά κάνω λάθος, συγχωρέστε με γι᾿ αὐτό, νιώθω, διαβάζοντας καί ἀκούγοντας διάφορα ἱεραποστολικά περιοδικά, διάφορα ἄρθρα στόν τύπο, ὅτι περισσότερο αὐτή τή στιγμή λειτουργεῖ ὡς κοινωφελής ὀργανισμός, καί ἐπαναλαμβάνω ὅτι δέν μιλῶ γιά τήν Ἀσία καί γιά τ᾿ ἄλλα μέρη, μιλῶ γιά τά μέρη πού ξέρω, μιλῶ γιά τήν Ἀφρική. Κι ἐπειδή ξέρω ὅτι ἔχει γράψει ὁ Θανάσης κι ἔχει ἀσχοληθεῖ μ᾿ αὐτό, εἶστε θεολόγοι, ὁ π. Κωνσταντίνος ἔχει ἀσχοληθεῖ τόσα χρόνια, δέν ξέρω, βοηθεῖστε με, γιατί ἔχω ὧρες-ὧρες στό μυαλό μου, αὐτή τή σύγκρουση.

π.Κ.Σ.: -Μά θά δώσω τήν ἀπάντηση πρακτικά. Πού καί ἡ πράξη εἶναι θεολογία, ἄν λειτουργεῖ σωστά, δέν εἶν᾿ ἔτσι; Ἡ δική σας ἐμπειρία πραγματικά εἶναι συγκλονιστική σ᾿ ἕνα χῶρο τραγωδίας τριτοκοσμικῆς. Ἀλλά ἐγώ ἔχω τά δικά μου, πού εἶναι ταπεινά καί ἁπλά μέτρα μιᾶς ἐνορίας, ὅπου –τό θέλουμε ἤ δέν τό θέλουμε– ὑπάρχουν πάρα πολλοί ἄνθρωποι, πού ἔχουν ἀνάγκη. Καί μάλιστα περαστικοί, πεινασμένοι, ξένοι, ὁποιοιδήποτε. «Ὄχι» νά τούς πῶ δέν μπορῶ στήν πείνα τους. Τά πάντα νά τά κάνω δέν μπορῶ. Ξέρετε τί μ᾿ ἀναπαύει; Τελειώνει ἡ λειτουργία τήν Κυριακή 10.30´. Ἔξω περιμένουνε 100, 150 οἰκογένειες νά πάρουν τρόφιμα, τό ξέρουν πώς κάθε Κυριακή παίρνουν τρόφιμα. Εἶμαι ἀναπαυμένος γιατί λειτούργησα καί τ᾿ ἄλλα εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Δέν μπορῶ νά ἀρνηθῶ τήν πείνα καί τή δίψα ὁποιουδήποτε περαστικοῦ. Κι ἄν ἔχω λίγα θά δώσω ἀπό τά λίγα στόν καθένα κι αὐτό μπορῶ νά κάνω. Δέν θά ἀπεμπολίσω τό χέρι τό πεινασμένο, δέν θά γίνω ἀντικείμενο ἐκμεταλλεύσεως, ἔχω τόν τρόπο μου, θά κάνω αὐτό πού μπορῶ, ἀλλά ξέρω ὅτι λειτούργησα. Ἀλλά κάνω λίγα, κάνω μόνο αὐτά πού μπορῶ κι ὄχι αὐτά πού πρέπει. Ἀλλά λειτούργησα πρῶτα. Καί τ᾿ ἄλλα, πιστέψτε, εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Καί λέω, Θεέ μου, κάθε μέρα καί κάθε μέρα αὐτό συμβαίνει, τήν Κυριακή εἶναι πιό πολλοί. Κάνω τόν σταυρό μου καί λέω· ἄς ἐμπιστευθοῦμε τόν Θεό μας κι ἄς δώσουμε, μετά τή Λειτουργία μας, τήν προσευχή μας, ὅ,τι ἔχουμε στούς ἄλλους. Κι ἄς εἶναι ἕνα κομμάτι παξιμάδι. Αὐτό εἶχα μόνο. Τόσο ἁπλό εἶναι. Καμιά ἀγωνία. Καμιά ἄλλη ἀγωνία. Ἀλλά νά κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε. Καί ξέρετε χωρίς νά μιλᾶμε, χωρίς φωνές, χωρίς νά βγάλουμε δίσκους, χωρίς τίποτα, προσέξτε, καμιά διαφήμιση, ὁ κόσμος γύρω καταλαβαίνει πού κάτι γίνεται καί λέει· «μπορῶ νά βοηθήσω;». Καί δέν λές «δῶσε χρήματα, νά τόν ταΐσω ἐγώ», λές «ὁρίστε, τάισέ τον ἐσύ τώρα. Φέρε κάτι καί τάισέ τον». Εἶναι εὔκολο νά παίρνεις χρήματα, νά διαφημίζεις, νά βγάζεις δίσκους, εἶναι μιά δύσκολη ὀργάνωση ἐκεῖ, νά ξεφύγουμε κι ἀπ᾿ αὐτό. Ἐνεργοποιοῦμε καί καρδιές. Δέν φοβᾶμαι αὐτό πού λέτε. Βέβαια τό δικό σας ἐπίπεδο εἶναι μακροεπίπεδο, εἶναι πάρα πολύ δύσκολο, τό ξέρω. Συγγνώμη πού τό συγκρίνω μέ τό δικό μου μικροεπίπεδο, ἀλλά δίνω ἕνα ἦθος κι ἕνα στίγμα.

Α.Κ.: -Εἶναι διαφορετική ἡ κατάσταση πού βιώνει ὁ Σεβασμιώτατος. Ἀλλά εἶναι τό ἴδιο, ναί, ναί. Διάβαζα πρό ἡμερῶν τόν βίο τοῦ ἁγίου Παϊσίου τοῦ Βελιτσκόφκυ, τοῦ Μολδαβοῦ αὐτοῦ, πού ἔζησε σέ κάποια μοναστήρια στή Ρουμανία. Καί μοὔκανε ἐντύπωση, ἤτανε αὐστηρός, ἀλλά μέ πολλή ἀγάπη πρός τούς μοναχούς του, στό μοναστήρι του ἦταν μέ πολλή ἄσκηση κ.λπ. Κάποιες φορές, λοιπόν, πήγαιναν ἄνθρωποι λαϊκοί καί ζήταγαν βοήθεια καί λέει ὅτι πάντα εἶχε νά τούς δώσει κάτι. Πάντα τούς ἐφοδίαζε. Πήγαιναν κάποιοι, οἱ ὁποῖοι ἦταν ρακένδυτοι. Ἔλεγε, «ντύστε τους, ταΐστε τους» κι ἀπό κεῖ καί πέρα ἄφηνε τά πράγματα νά λειτουργήσουν, ἐνῶ τούς ἀνθρώπους τούς δικούς του, τούς εἶχε μέσα στό μοναστήρι μέ τούς κανόνες τούς αὐστηρούς τοῦ μοναχισμοῦ, χωρίς νά παραβλέπει αὐτόν τόν τομέα. Κάπου ἐξαρτᾶται κι ἀπό μᾶς τούς ἴδιους, ἀπό ἐσᾶς τόν ἴδιο, τόν Ἐπίσκοπο, πῶς τό νιώθετε. Δέν νομίζω ὅτι εἶναι κοινωφελής ὀργανισμός ἡ Ἐκκκλησία. Οὔτε πρέπει νά νιώθετε κανένα πρόβλημα σ᾿ αὐτό.

Σεβ.Ν.: -Ὄχι δέν ἔχω πρόβλημα. Σᾶς ἐξέφρασα τόν προβληματισμό μου.

Α.Κ.: -Ὑπάρχει διαφορά ἀνάμεσα στή Βαρδινογιάννη καί στόν Ἀλέξανδρο, τόν Ἐπίσκοπο. Ἡ Βαρδινογιάννη τό κάνει γιά διάφορους λόγους πολύ καλά. Εἶναι ἐξαιρετική ἡ δουλειά της. Ἀλλά μέχρι ἐκεῖ. Ἐσεῖς, ὅμως, νομίζω ὅτι ἔχετε μιά αἴσθηση...

Σεβ.Ν.: -Συγχωρέστε με, γιατί πραγματικά ὧρες-ὧρες νιώθω ὅτι πέφτεις ἀπό τή μιά μεριά, ὧρες-ὧρες στήν προσπάθειά σου νά τό ἰσορροπήσεις...

Θ.Π.: -Εἶναι ἡ φράση αὐτή πού θέσατε, «ποῦ εἶναι ἡ διαχωριστική γραμμή», νομίζω ἐκφράζει ὅλη αὐτή τήν ἔνταση, τήν ἀνθρώπινη ἀγωνία. Εἶναι πάρα πολύ χαρακτηριστική, πάρα πολύ δυνατή φράση. Σκέφτομαι, ὅμως, ὅτι στήν πραγματικότητα αὐτά πού τά ὀνομάζουμε δύο τομεῖς, δηλαδή ἄς τό ποῦμε ἡ ρηματική μαρτυρία, ὁ λόγος, ἀπό τή μιά καί αὐτή ἡ πράξη τῆς ἀλληλεγγύης ἀπ᾿ τήν ἄλλη, εἶναι μᾶλλον σάν αὐτό τό φαινόμενο, πού ὀνομάζεται στή φυσική ὄσμωση. Δηλαδή τό ἕνα μπαίνει μέσα στό ἄλλο. Δέν λέω ὅτι εἶναι εὔκολο, οὔτε μέ τήν κουβέντα αὐτή πού λέω ἐδῶ ὅτι τάχα δίνουμε ἕνα πασπαρτού, τό μαρτύριο τοῦ νά μήν αὐτονομηθοῦν αὐτά τά πράγματα, τό μαρτύριο τοῦ νά λειτουργοῦμε μέ ἐκκλησιαστικά κριτήρια, θά ὑπάρχει πάντα. Ἀλλά μποροῦμε νά σκεφθοῦμε ὅτι, ἄς ποῦμε, μέ λόγο ἐκφράζονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Δέν σημαίνει ἐξ αὐτοῦ, ὅμως, ὅτι λέμε ὅλοι τά ἴδια. Χρειάζεται αὐτό τό κοινό ἐργαλεῖο, ἡ κοινή ἐμπειρία πού λέγεται ἀνθρώπινος λόγος, νά λειτουργήσει, ἐπιτρέψτε μου τήν ἔκφραση, παραπεμπτικά. Δηλαδή νά κατορθώσει ὁ λόγος νά χρησιμοποιηθεῖ ἔτσι, πού νά παραπέμπει τόν ἄνθρωπο στήν Ἀλήθεια, στόν Θεό. Τό ἴδιο καί ἡ πράξη. Τό ὅτι κάνουν, δηλαδή, πολλοί ἄνθρωποι, ἤ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μερικές πράξεις, δέν σημαίνει ὅτι ἔχουν τό ἴδιο εἰδικό βάρος. Ὑπάρχει μιά φράση, ἕνας χαρακτηρισμός θεολογικός, ἴσως ὄχι εὐκολονόητος στήν ἐποχή μας, ἀλλά εἶναι ἐξαιρετική προίκα ἡ ἔννοια τῆς προφητικῆς πράξης. Τοῦ προφητικοῦ λόγου καί τῆς προφητικῆς πράξης. Δηλαδή καί ἡ πράξη νά γίνεται ἔτσι, ὥστε νά παραπέμπει, νά φανερώνει, ὄχι μέ τήν ἔννοια τῆς διαφήμισης κ.λπ., νά φανερώνει, ἄς τό ποῦμε τήν παραπομπή στή νοσταλγία τῆς Βασιλείας. Νά εἶναι τό μυστήριο τοῦ ἀδελφοῦ.

Σεβ.Ν.: -Μάλιστα.

Θ.Π.: -Νά εἶναι ἡ πεποίθηση ὅτι δέν τό κάνω γιά νά προσελκύσω, δέν τό κάνω γιά νά στήσω ἔτσι μιά καλοοργανωμένη ἐπιχείρηση κ.λπ., ἀλλά συναντῶ τόν Χριστό στό πρόσωπο τοῦ ἄλλου. Σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση, ὅσο ἱεραποστολικός μπορεῖ νά εἶναι ὁ λόγος, τόσο εἶναι καί ἡ πράξη, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι παραπέμπει στήν Ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας.

Α.Κ.: -Αὐτό πού εἶπες γιά τό ὅραμα τῆς Βασιλείας τό ἐννοεῖς ἀπ᾿ τήν πλευρά τοῦ ἱεραποστόλου ἤ καί τοῦ δέκτου τῆς ἱεραποστολῆς;

Θ.Π.: -Νιώθω ὅτι δέν μπορῶ νά μιλήσω ἐκ μέρους τοῦ δέκτη, ἀλλά ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή, κάθε της πράξη ἤ κάθε της ἀπραξία, ἤ κάθε της λόγος καί κάθε της σιγή, νά εἶναι προφητικές μ᾿ αὐτή τήν ἔννοια. Δηλαδή, ὅτι προσπαθοῦν νά φανερώσουν μιά μείζονα πραγματικότητα.

Α.Κ.: -Σωστό.

Θ.Π.: -Προσπαθοῦν νά φανερώσουν τί λογῆς εἶναι ὁ Θεός, πού πιστεύει ἡ Ἐκκλησία.

Α.Κ.: -Τό ἐρώτημα, πού θά μᾶς φέρει στό τέλος τῆς ἐκπομπῆς, καί ἡ ὁποία φαίνεται ὅτι δέν ἐξαντλεῖται μέ τήν κουβέντα μας, γιά τό μεγάλο θέμα τῆς ἱεραποστολῆς καί θἄπρεπε νά δώσουμε μιά ὑπόσχεση ὅτι θά ξαναβρεθοῦμε, θά χρειαζόταν κάτι ἀκόμα νά κάνουμε. Εἶναι, εἴπαμε, ἕνα Γραφεῖο Ἱεραποστολῆς πού μπορεῖ κάποια πράγματα νά κάνει. Ἕνας Ἐπίσκοπος μπορεῖ νά κάνει κάποια πράγματα. Ἕνας ποιμένας τί μπορεῖ νά κάνει στόν χῶρο μας, πατέρα Κωνσταντίνε; Ἤ καί ἐκτός τοῦ χώρου μας;

π.Κ.Σ.: -Ἐάν ἀπαντήσαμε στό τί μπορεῖ νά κάνει ἕνας Ἐπίσκοπος, τό ἴδιο γιά τόν κληρικό, τόν ἱερέα, τό ἴδιο πράγμα εἶναι.

Α.Κ.: -Τό ἴδιο πράγμα.

π.Κ.Σ.: -Νά διακονήσει θεοφιλῶς καί ἐν ταπεινώσει, ὡς ἔσχατος, αὐτή τήν κοινότητα, πού ἔχει στά χέρια του, τίποτ᾿ ἄλλο. Ὅ,τι κάνει κι ὁ Ἐπίσκοπος, τό ἴδιο ἦθος ἔχει.

Α.Κ.: -Καί δέν ἔχει μόνο νά κάνει ἐσωτερική κι ἐξωτερική ἱεραποστολή...

π.Κ.Σ.: -Καμία διάκριση.

Α.Κ.: -Ἔχει νά κάνει μέ τήν καρδιά τοῦ ἔργου, πού ἔχει νά κάνει ἡ Ἐκκλησία.

π.Κ.Σ.: -Μιά ζωντανή παρουσία τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στήν ἁμαρτωλότητα καί τίς ἀδυναμίες μας.

Α.Κ.: -Ἕνας θεολόγος, Θανάση, τί μπορεῖ νά κάνει;

Θ.Π.: -Θά ποῦμε τά ἴδια πράγματα. Νά ζήσει τήν Ἐκκλησία.

Α.Κ.: -Νά ζήσει τήν Ἐκκλησία.

Θ.Π.: -Νά ζήσει τήν Ἐκκλησία.

Α.Κ.: -Κι αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα στόν ἑλληνικό χῶρο, ὅτι οἱ θεολόγοι, δέν ξέρω πόσο ζοῦμε τήν Ἐκκλησία.

Θ.Π.: -Νά ζήσει τήν Ἐκκλησία ταυτόχρονα σημαίνει νά μή νομίσουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία καί τά σύμπαντά της εἶναι ἡ αὐλή μας.

Α.Κ.: -Ἀκριβῶς.

Θ.Π.: -Ἔτσι, ὅλα αὐτά τά πράγματα. Καί νἄμαστε ἕτοιμοι γιά μετάνοια, ὄχι νά τήν κηρύξουμε μόνο στούς ἀπέναντι.

Α.Κ.: -Ἔτσι. Μετανοεῖτε, πλήν ἐμοῦ, ἔ;

Θ.Π.: -Νά τή ζήσουμε.

Α.Κ.: -Ἕνας ἀκαδημαϊκός, ἕνας συγγραφέας γενικά;

Θ.Π.: -Γιά ἕνα συγγραφέα μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι μπορεῖ νά κάνει τό ἐργόχειρό του μέ γραπτό. Γιά ἀκαδημαϊκό ἀδυνατῶ νά ἀπαντήσω.

Α.Κ.: -Πάντως αὐτές τίς μέρες διαβάζω ἕνα λογοτεχνικό κείμενο, γραμμένο ἀπό ἕναν Ἀφγανό, ὁ ὁποῖος ζεῖ αὐτή τή στιγμή στήν Ἀγγλία, ἔχει ζήσει πολλά πράγματα στήν πατρίδα του καί βλέπω αὐτή τήν ἀγωνία του νά δώσει μέσα ἀπ᾿ τά πρόσωπα καί τίς καταστάσεις τό πῶς ἕνας λαός ὑποφέρει, ἐξαιτίας τοῦ ὅτι τόν ἔχουν προδώσει πολλοί ἄνθρωποι, τόν ἔχουν ταλαιπωρήσει πολλοί ἄνθρωποι, μέσα κι ἔξω ἀπ᾿ τήν πατρίδα του. Καί τελικά παραμένει πολύ καίριο τό ἐρώτημα μήπως ἱεραποστολή εἶναι τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά ἀναπαύσει τόν κόσμο, νά δώσει καί βόμβες μέσα στή ζωή του τήν προσωπική, ὥστε νά βιώσει ἐν ἐλευθερίᾳ, πράγματα πού θά πρέπει νά βιώσει. Δέν ξέρω ἄν ἐξαντλήσαμε τό θέμα. Σίγουρα καθόλου δέν τό ἐξαντλήσαμε. Ἀγγίξαμε κάποια θέματα. ῏Ηταν μεγάλη χαρά μας πού εἴχαμε ἐσᾶς, Σεβασμιώτατε, τόν Ἐπίσκοπο ἀπό τή Νιγηρία, μέσα ἀπό τήν καρδιά τοῦ ἔργου τῆς ἱεραποστολῆς.

Σεβ.Ν.: -Κι ἐγώ εὐχαριστῶ γιά τήν εὐκαιρία πού μοῦ δώσατε.

Α.Κ.: -Τόν π. Κωνσταντίνο, πού εἶναι μέσα ἀπ᾿ τήν καρδιά τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας, τόν Θανάση, τόν κύριο Παπαθανασίου, νά τό ποῦμε ἔτσι καί λίγο ἐπίσημα, πού ἔχει σχέση μέ τήν ἱεραποστολή, πού ἀσχολήθηκε μέ τήν ἱεραποστολή καί πῆγε καί σέ χῶρες τῆς ἱεραποστολῆς καί ἔγραψε καί γράφει συνεχῶς. Καί ἄς ὑποσχεθοῦμε ὅτι θά βρεθοῦμε κάποια στιγμή γιά νά συνεχίσουμε.

Σεβ.Ν.: -Μέ πιό συγκεκριμένα θέματα καί πιό τολμηρά. Συμφωνεῖτε κύριε Παπαθανασίου;

Θ.Π.: -Ἀπολύτως!

Σεβ.Ν.: -Πατέρα Κωνσταντίνε;

Α.Κ.: -Πάντως ἐδῶ ὑπάρχει ἕνα εὐρύτατο ἐρωτηματολόγιο.

Σεβ.Ν.: -Βλέπω διστακτικό τόν πατέρα Κωνσταντίνο.

π.Κ.Σ.: -Ἄν ἀπαντήσω, δέν θά προλάβει νά τελειώσει ἡ ἐκπομπή.

Σεβ.Ν.: -Καλά.

π.Κ.Σ.: -Ἄν μέ καλέσετε, καθ᾿ ὑποχρέωση, κατ᾿ ἀγάπη, θἄρθω ἀλλά... Τό θέμα εἶναι πολύ μεγάλο, δέν ἐξαντλεῖται οὔτε σέ 100 ἐκπομπές.

Α.Κ.: -Πάντως γιά τή μέρα τή σημερινή, νομίζω ὅτι ἀγγίξαμε κάποια βασικά πράγματα πού χρειάζονταν.

Σεβ.Ν.: -Ἐμεῖς εὐχαριστοῦμε τόν κύριο Καρυώτογλου γιά τόν συντονισμό τῆς ἐκπομπῆς.

Α.Κ.: -Ἐντάξει, ἐγώ ἁπλῶς ἕνα συντονισμό ἔκανα. Εὐχαριστοῦμε τόν Ραδιοφωνικό Σταθμό καί τόν Διευθυντή του.

Σεβ.Ν.: -Τόν κύριο Κατσιάρα καί τούς λοιπούς συνεργάτες του.

Α.Κ.: -Εὐχόμαστε ἡ Ἑβδομάδα τῆς Ἱεραποστολῆς νά δώσει ἀφορμές νά σκεφθοῦμε κάποια πράγματα καί νά εὐχηθοῦμε τελικά νά ἔχουμε μιά καλή Σαρακοστή, μέ σκέψη μετανοίας.

Πηγή: Πάντα τά ἔθνη. Τριμηνιαῖο ἱεραποστολικό περιοδικό τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἔτος ΚΗ’, τεῦχος 109, Α’ Τρίμηνο 2009, σελίδα 18 καί τεῦχος 110, Β’ Τρίμηνο 2009, σελίδα 18.